Co to jest uzależnienie?

Uzależnienie to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji.
W języku potocznym określenia „uzależnienie” używamy w przypadku osób, które nadużywają:

• narkotyków (narkomania);
• leków (lekomania);
• alkoholi (alkoholizm);
• papierosów (nikotynizm);
• internet (siecioholizm);
• komórki (fonoholizm);
• zakupy niekontrolowane (zakupoholizm);
• solarium (tanoreksja).

Uzależnieniami są również:

• nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną (bigoreksja);
• obsesja na punkcie spożywania zdrowej żywności (ortoreksja);
• ciągła praca (pracoholizm);
• nadmierne przywiązanie do środków masowego przekazu;
• hazard;
• ciągła potrzeba czucia adrenaliny.

Sygnały jakie dają nam dzieci, że dzieje się coś złego:

• kłopoty z koncentracją,
• wagary,
• agresja,
• gorsze wyniki w nauce,
• zmiana przyjaciół,
• oszustwa,
• kradzieże,
• zmiana wyglądu.

Uzależnienie jest chorobą, która polega na utracie kontroli nad własnym życiem. Branie narkotyków, dopalaczy, picia, palenia powoduje wzrastającą potrzebę stosowania mocniejszych używek i coraz większych dawek.

Uzależnienie jest wtedy, gdy ciągle chce się brać, pić, palić i o niczym innym się nie myśli. Pojawia się taki przymus „nie chcę, ale muszę”, pojawia się ból, ponieważ nie wziąłem, nie piłem, nie paliłem itd.

Człowiek uzależnia się nie dlatego, że jest silny lub słaby, tylko dlatego, że podoba mu się działanie narkotyków.

Nigdy nie wiadomo jakie substancje zawierają narkotyki, jakie zanieczyszczenia i domieszki i czy są one toksyczne.

Marihuana i haszysz są narkotykami uzależniającymi. Marihuana uzależnia psychicznie. Powoduje niepokój, rozkojarzenie, utratę koncentracji i pamięci, zobojętnienie, zniechęcenie do codziennych zajęć, obniża sprawność intelektualną.

Uzależniony nastolatek:

• notorycznie kłamie;
• nie ma zainteresowań;
• żyje w chaosie;
• przeżywa skrajne emocje;
• ma problemy z przestrzeganiem norm i zasad;
• jest nastawiony na szybką redukcję stresu;
• jego obraz świata jest czarno-biały;
• unika bliskości i związków.

Hazard

Hazard to wszystkie gry pieniężne, w których o wygranej decyduje przypadek. W języku arabskim „hazard” oznacza „kostka”, „gra w kości”. W języku angielskim „hazard” to „niebezpieczeństwo”, „ryzyko”.
Gry hazardowe bardzo niebezpieczne to rosyjska ruletka i poker.
Rodzaje hazardu to:

• gry liczbowe,
• loterie pieniężne,
• loterie fantowe,
• gry cylindryczne (np. ruletka),
• gry w karty: (blackjack, poker, baccarat),
• gry w kości,
• gry bingo,
• loterie promocyjne,
• zakłady wzajemne,
• gry na automatach.

Od hazardu można się uwolnić. Każdy człowiek jest w stanie pokonać uzależnienia i żyć normalnie.

Narkotyki

Narkotyk to nazwa substancji odurzających działających na środkowy układ nerwowy.

Narkotykami nazywa się:

1. Substancje, które regularnie przyjmowane prowadzą do uzależnienia fizycznego, np. morfina, heroina, fentanyl.
2. Substancje psychotropowe.
3. Substancje mające wpływ na świadomość, także kofeina, nikotyna, alkohol etylowy.

Narkotyki są niezwykle szkodliwe. Przy długotrwałym nadużywaniu są trucizną, która powoli niszczy cały organizm. Wpływają na funkcjonowanie poszczególnych narządów, a także zmieniają psychikę człowieka.

Amfetamina wcale nie utrwala wiedzy, ani nie przyspiesza jej przyswajania. Pozwala na zwiększoną aktywność przez całą dobę, lecz dzieje się to kosztem wyczerpania organizmu i depresją w chwili, gdy przestaje działać. Silnie uzależnia.

Nie ma narkotyków „twardych” i „miękkich”, są tylko wolniej i szybciej uzależniające.

Heroina to najbardziej niebezpieczny narkotyk, który ma ogromną siłę działania i w szybkim tempie powoduje degradację narządów wewnętrznych. Może uzależnić już po pierwszym użyciu.

Narkomanów się leczy i przebiega to w trzech etapach:

1. detoksykacja – uwolnienie od dolegliwości następstw zażywania narkotyków;
2. terapia – podstawowa forma leczenia w ośrodkach stacjonarnych;
3. readaptacja społeczna – ma pomóc w powrocie do normalnych warunków życia.

Palenie

Palenie to czynność, podczas której różne substancje (np. tytoń) są spalane, a dym wydzielający się podczas tego procesu jest wdychany (inhalowany).

Palenie skraca życie, np. jeden papieros zabiera około 10 minut czasu naszego życia. Wypalając jedną paczkę papierosów dziennie tracisz 3 godziny i 20 minut życia. Palenie papierosów jest przyczyną zawałów serca i udarów mózgu.

Skutkami palenia papierosów są:

• choroby układu krążenia,
• choroby niedokrwienne serca,
• zawał mięśnia sercowego,
• miażdżyca zarostowa kończyn dolnych,
• choroba układu oddechowego,
• rozedma płuc,
• przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• rak płuc,
• rak języka,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• utrata włosów,
• katarakta (zaćma),
• wiotczenie i marszczenie skóry,
• rak skóry,
• próchnica zębów,
• rak krtani.

Zanim powstaje papieros w postaci w jakiej go znamy, dodaje się do tytoniu wiele substancji chemicznych, aromatów, konserwantów (bardzo często o nieznanym dla palacza pochodzeniu). Np. specjalne sole powodują, że papieros się tli, amoniak uaktywnia nikotynę, cukier i lukrecja poprawiają smak, a gliceryna utrzymuje go dłużej w świeżości. Wszystkie te spreparowane substancje chemiczne uzależniają palacza.

Dopalacze

Dopalacze to różnego rodzaju produkty zawierające substancje psychoaktywne, które nie są na liście środków kontrolowanych przez ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Niepożądane działania dopalaczy to:

• porażenie układu oddechowego i układu krążenia;
• zaburzenia rytmu serca, zatrzymanie akcji serca;
• gwałtowny skok ciśnienia, utrata przytomności, udar mózgu, zawał serca;
• nieodwracalne zmiany w organizmie człowieka;
• śmierć;
• wymioty;
• słanianie się na nogach;
• przekrwione oczy;
• drżące ręce.

Produkty sprzedawane jako dopalacze zawierają środki psychoaktywne, zanieczyszczenia, trucizny, leki, środki chemiczne itp.

Dopalacze są wyrobami kolekcjonerskimi i pod takim szyldem są sprzedawane z uwagą „Nie do spożycia przez ludzi”. Wiele dopalaczy tzw. mieszanek ziołowych ma różne syntetyczne substancje psychoaktywne.
Dnia 7 października 2010 r. Sejm RP przyjął ustawę o zakazie handlu dopalaczami.

Sterydy anaboliczne

Działanie sterydów anabolicznych polega na wzroście masy mięśniowej, a czasem nawet kości (pobudzenie syntezy białka lub wapnia). Jest to efekt szczególnie ważny w dopingu sportowym. Sterydy anaboliczne mają wiele efektów ubocznych i silnie wpływają na równowagę hormonalną organizmu.

Stosowanie sterydów anabolicznych może doprowadzić do bigoreksji. Człowiek ma poczucie, że jego ciało jest słabe, wątłe, ma za mało mięśni, dlatego ćwiczy, stosuje różne diety, przyjmuje sterydy anaboliczne i stale się mierzy oraz waży. Z czasem zaczyna unikać ludzi, ponieważ uważa, że źle wygląda.

Alkohol

Alkohol działa negatywnie na cały organizm. Atakuje wszystkie narządy wewnętrzne, sieje spustoszenie w mózgu, żołądku, wątrobie, sercu, naczyniach krwionośnych. Powoduje wiele schorzeń.

Alkohole to związki organiczne zawierające jedną lub więcej grup hydroksylowych połączonych z atomem węgla.

Alkohol uzależnia, szkodzi i zabija.

Alkohol wypijany w małych ilościach i sporadycznie nie powoduje widocznych zmian w organizmie. Szkodzi, gdy sięgamy po niego zbyt często.

Wiele osób uważa, że alkohol jest dobrym środkiem na rozgrzewkę, jednak efekt rozgrzania jest tylko chwilowy. Kiedy jest nam zimno, naczynia krwionośne celowo się kurczą, by utrzymać jak najwięcej zmagazynowanego ciepła blisko serca i narządów wewnętrznych. Zatem alkoholowe ich pobudzanie do pracy, tak naprawdę wyrzuca życiodajne ciepło z wnętrza ciała. Płynie ono na najbardziej zewnętrzną część organizmu, która za chwilę i tak zmrozi się przy bezpośrednim kontakcie z ujemną temperaturą.

Przypuszczenie, że alkohol relaksuje i odpręża jest fałszywe, ponieważ jest to tylko chwilowe złudzenie. Problemy pozostają nierozwiązane, nawarstwiają się i coraz bardziej komplikują życie, a dalsze szukanie ich rozwiązania poprzez picie alkoholu prowadzi do uzależnienia. Alkohol negatywnie wpływa na układ nerwowy i powoduje coraz większą „nerwowość”.

Należy pamiętać, żeby:

1. nie sięgać po alkohol, dlatego że odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, daje pijącemu usprawiedliwienie na poczucie winy, ośmiela go i ułatwia zasypianie;
2. nie szukać, nie inicjować i nie organizować okazji do wypicia;
3. nie szarżować z piciem alkoholu powiększając jego spożycie (tzw. mocna głowa);
4. nie wsiadać za kierownicę po spożyciu alkoholu;
5. utrudniać sobie dostęp do alkoholu.

Należy pamiętać również, że:

• pijący ma trudności z odtwarzaniem wydarzeń, które miały miejsce podczas picia;
• alkohol nie jest eliksirem na samotność.

Zakupoholizm

Zakupoholizm to uzależnienie od robienia zakupów.

Sklepy kuszą nas:

• promocjami;
• masowymi wyprzedażami;
• reklamami;
• gratisami;
• dodatkami do towarów.

Promocja może spowodować w nas utratę kontroli nad własnym zachowaniem i sprawić, że poczujemy się zadowoleni po udanych zakupach. Takie okoliczności są bardzo uzależniające.

Płacenie kartami płatniczymi (na kredyt) polega tylko na wprowadzeniu PIN-u. Nie widzimy swoich pieniędzy, ani stanu konta. Mam potrzebę – nabywam towar – realizuję swoją potrzebę, a spłatą obciążenia karty kredytowej się nie martwię.

Zakupoholizm to chęć i potrzeba dokonywania zakupów nieplanowanych i w rezultacie niepotrzebnych.

Zakupom towarzyszy stan:

• zadowolenia,
• euforii,
• poczucia spełnienia.

Jednak po pewnym czasie kupujący sprawdza np. stan swojego konta i zaczyna odczuwać:

• smutek,
• wyrzuty sumienia,
• rozczarowanie,
• rozgoryczenie.

Zakupoholik odczuwa u siebie obniżenie nastroju, jeżeli nie pójdzie na zakupy. Często potrzeba zakupów jest tak silna, że nie można jej odroczyć. Po realizacji zakupów, zapłaceniu i powrocie do domu, samopoczucie zmienia się na lepsze. Bardzo często po powrocie do domu i obejrzeniu zakupów, pojawia się smutek, wyrzuty sumienia i stan załamania spowodowany bezużytecznymi zakupami. To błędne koło może powtarzać się wielokrotnie. Pojawiają się też skutki uzależnienia od zakupów (szybciej u osób mniej zamożnych):

• brak płynności finansowej,
• debety,
• utrata zdolności kredytowej.

Pojawiają się też:

• kryzysy w relacjach małżeńskich, partnerskich,
• stany rezygnacji,
• stany depresyjne.

Zakupoholizm jest domeną kobiet, ale zdarza się też w przypadku mężczyzn. W ostatnich czasach zauważa się również uzależnioną od zakupów młodzież. Nasilenie zachowań kompulsywnych u młodzieży naukowcy tłumaczą strategiami firm reklamowych, które w swoich kampaniach pokazują zmiany nastroju po okazyjnych zakupach, takie jak:

• poczucie swobody,
• poczucie wolności,
• zadowolenie,
• radość.

Wprowadza to bezpośrednio w błędne koło zakupoholizmu.

Jak wyjść z tego problemu?

Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie problemu. Zazwyczaj potrzebna jest również pomoc terapeuty – zajęcia grupowe lub indywidualne.

Zakupoholizm jest uzależnieniem podobnym do hazardu i narkotyków.

Zakupoholik z początku kupuje niewiele, lecz chęć zakupów ciągle rośnie, a mózg uzależnionego zaraz po dokonaniu zakupu działa tak samo jak po zażyciu narkotyku.

Halina Hapunik