Plan dydaktyczny treści nauczania historii i społeczeństwa w klasie VI
Poziom | Ocena |
K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W |
dopuszczająca
dostateczna dobra bardzo dobra / celująca* celująca |
poziom K – konieczny
poziom P – podstawowy
poziom R – rozszerzający
poziom D – dopełniający
poziom W – wykraczający
* Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.
WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego
Opracowanie: Łukasz Komosa |
||||||||
Badana czynność uczniów | Poziomy wymagań | |||||||
K | P | R | D | W | ||||
I. Walka o odzyskanie niepodległości | ||||||||
Wiadomości |
– wie, że „Mazurek Dąbrowskiego” jest jednym z polskich symboli narodowych | + | ||||||
– wymienia wydarzenia z historii Polski, do których nawiązuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego” | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja, emigracja | + | |||||||
– rozumie, w jakim celu powstały Legiony Polskie | + | |||||||
– tłumaczy, kim był Józef Wybicki | + | |||||||
– wie, czym była rewolucja francuska | + | |||||||
– prezentuje postać Napoleona Bonapartego | + | |||||||
– podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego | + | |||||||
– wie, jak zmieniały się granice Księstwa Warszawskiego | + | |||||||
– wyjaśnia, dlaczego Księstwo Warszawskie przestało istnieć | + | |||||||
– opowiada o zasługach księcia Józefa Poniatowskiego | + | |||||||
– omawia teorie na temat przyczyny śmierci Napoleona Bonapartego | + | |||||||
– podaje datę wybuchu powstania listopadowego | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: represje, konfiskata | + | |||||||
– zna najważniejsze wydarzenia z okresu wojny polsko-rosyjskiej w 1831 roku | + | |||||||
– wie, że podczas powstania listopadowego sejm podjął uchwałę o barwach narodowych | + | |||||||
– tłumaczy, jakie decyzje dotyczące ziem polskich podjęto na kongresie wiedeńskim | + | |||||||
– wymienia miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania listopadowego | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego Dzień Podchorążego przypada 29 listopada | + | |||||||
– podaje imiona i nazwiska wybitnych Polaków, którzy wyemigrowali po klęsce powstania listopadowego oraz w czasach późniejszych | + | |||||||
– wie, czym była Wielka Emigracja | + | |||||||
– wymienia wybitnych Polaków żyjących współcześnie na emigracji | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: romantyzm, emisariusz | + | |||||||
– wie, co wydarzyło się w Europie w 1848 roku | + | |||||||
– podaje datę wybuchu powstania styczniowego i określa czas trwania tego zrywu | + | |||||||
– przedstawia cele, jakie przyświecały powstańcom listopadowym i styczniowym | + | |||||||
– tłumaczy, na czym polegała walka partyzancka | + | |||||||
– podaje przykłady represji zastosowanych wobec Polaków po klęsce powstań narodowych | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: manifestacja, branka, katorga | + | |||||||
– wymienia przyczyny manifestacji patriotycznych Polaków w 1861 roku | + | |||||||
– wie, kim był Romuald Traugutt | + | |||||||
Umiejętności | – zaznacza na osi czasu daty: 1795, 1797, 1807 | + | ||||||
– tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, na czym polegała rola gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w tworzeniu Legionów Polskich | + | |||||||
– interpretuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego” | + | |||||||
– ocenia, jakie znaczenie dla dążeń niepodległościowych Polaków miała klęska Napoleona w wojnie z państwami zaborczymi | + | |||||||
– wymienia elementy narodowe w umundurowaniu polskich legionistów | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu okresy trwania powstań: listopadowego i styczniowego | + | |||||||
– wskazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew stoczonych w trakcie powstania listopadowego i styczniowego | + | |||||||
– wymienia przyczyny i skutki powstania listopadowego | + | |||||||
– określa, dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską | + | |||||||
– opowiada o represjach stosowanych wobec Polaków przez władze carskie po upadku powstań narodowych | + | |||||||
– ocenia, czy decyzja o zorganizowaniu powstania listopadowego była słuszna | + | |||||||
– omawia na podstawie zebranych informacji zasługi Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza i Heleny Modrzejewskiej dla kultury polskiej | + | |||||||
– rozpoznaje najważniejsze cechy utworów romantycznych | + | |||||||
– charakteryzuje sposób walki w czasie powstania styczniowego | + | |||||||
– wyjaśnia sens tekstu pieśni „Boże, coś Polskę” | + | |||||||
– opowiada o funkcjonowaniu państwa podziemnego w okresie powstania styczniowego | + | |||||||
– wskazuje na mapie obszary, na których podczas powstania styczniowego toczyły się walki partyzanckie |
+ | |||||||
– porównuje powstanie listopadowe ze styczniowym | + | |||||||
II. Pod zaborami | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, germanizacja | + | ||||||
– omawia zasługi Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki, Stanisława Moniuszki oraz Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju polskiej kultury | + | |||||||
– zna przyczyny wybuchu strajku polskich dzieci we Wrześni | + | |||||||
– tłumaczy, czym były rugi pruskie | + | |||||||
– wie, jaką rolę odegrał Michał Drzymała w walce z germanizacją | + | |||||||
– wymienia sposoby walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja przemysłowa, fabryka, manufaktura, maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf | + | |||||||
– opisuje warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce | + | |||||||
– podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków w XIX wieku | + | |||||||
– wie, w jaki sposób XIX-wieczni robotnicy walczyli o swoje prawa | + | |||||||
– zna zasługi Hipolita Cegielskiego dla rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX wieku | + | |||||||
– wymienia dokonania Marii Skłodowskiej-Curie | + | |||||||
– omawia zasługi Ignacego Łukasiewicza dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego | + | |||||||
– podaje daty: otwarcia pierwszej linii kolejowej, skonstruowania telefonu przez Aleksandra Grahama Bella, wynalezienia żarówki przez Tomasza Edisona | + | |||||||
– wymienia odkrycia dokonane przez Ludwika Pasteura i Wilhelma Roentgena | + | |||||||
Umiejętności | – zaznacza na osi czasu datę strajku polskich dzieci we Wrześni | + | ||||||
– opowiada na podstawie tekstu źródłowego o prześladowaniach polskich uczniów w zaborze rosyjskim | + | |||||||
– omawia na podstawie zebranych informacji rozwój polskiej kultury pod zaborami | + | |||||||
– wyjaśnia, na czym polega symboliczne znaczenie postawy Michała Drzymały oraz strajku dzieci we Wrześni | + | |||||||
– porównuje współczesne szkoły z tymi działającymi pod zaborami | + | |||||||
– charakteryzuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach | + | |||||||
– rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne formy produkcji przemysłowej | + | |||||||
– pokazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich | + | |||||||
– wskazuje na mapie świata państwa, do których Polacy najczęściej emigrowali z przyczyn ekonomicznych | + | |||||||
– wymienia przyczyny i skutki zastosowania maszyny parowej w przemyśle i transporcie | + | |||||||
– omawia proces uprzemysłowienia w XIX wieku | + | |||||||
– rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową | + | |||||||
– przedstawia znaczenie Łodzi we współczesnej Polsce | + | |||||||
– porównuje sposoby podróżowania w XIX i XXI wieku | + | |||||||
– charakteryzuje życie w mieście pod koniec XIX stulecia | + | |||||||
– ocenia, które spośród XIX-wiecznych wynalazków wywarły największy wpływ na życie mieszkańców miast | + | |||||||
– opowiada o życiu i osiągnięciach Marii Skłodowskiej-Curie | + | |||||||
III. Odrodzenie państwa polskiego | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – podaje daty wybuchu I wojny światowej i jej zakończenia | + | ||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: państwa centralne, ententa, traktat wersalski, front | + | |||||||
– wie, kim byli bolszewicy | + | |||||||
– wymienia społeczne i gospodarcze skutki I wojny światowej | + | |||||||
– omawia zasługi postaci, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego | + | |||||||
– wskazuje, które wydarzenie z historii Polski upamiętnia się podczas Narodowego Święta Niepodległości | + | |||||||
– podaje datę Bitwy Warszawskiej | + | |||||||
– wie, kogo nazywa się Orlętami Lwowskimi | + | |||||||
– wymienia czynniki, które zadecydowały o odzyskaniu niepodległości przez Polskę | + | |||||||
– wyjaśnia, w jakich okolicznościach Polacy odbudowywali swoje państwo po zakończeniu I wojny światowej | + | |||||||
– wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące sprawy polskiej | + | |||||||
– omawia proces kształtowania się granic II Rzeczypospolitej oraz wymienia wydarzenia, które zadecydowały o zasięgu terytorialnym Polski | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, Wolne Miasto Gdańsk | + | |||||||
– tłumaczy, w jakim celu powołano Ligę Narodów | + | |||||||
– opowiada o działalności szpiegów na terytorium Wolnego Miasta Gdańska | + | |||||||
– zna oficjalną nazwę państwa polskiego w latach 1918–1939 | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: parlament, partia, opozycja | + | |||||||
– tłumaczy, na czym polegał ustrój utrwalony w Polsce przez konstytucję z 1921 roku | + | |||||||
– wskazuje na wielonarodowy charakter społeczeństwa II Rzeczypospolitej | + | |||||||
– wymienia mniejszości narodowe i religijne, które zamieszkiwały II Rzeczpospolitą | + | |||||||
– omawia trudności, z którymi zmagała się odrodzona Rzeczpospolita | + | |||||||
– wyjaśnia, jakie były zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego dla rozwoju polskiej gospodarki | + | |||||||
– tłumaczy, jakie znaczenie dla II Rzeczypospolitej miała budowa portu w Gdyni oraz utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego | + | |||||||
– wymienia najważniejsze kulturalne i sportowe osiągnięcia II Rzeczypospolitej | + | |||||||
– określa, jaką rolę we współczesnej Polsce odgrywa Gdynia | + | |||||||
Umiejętności |
– zaznacza na osi czasu daty: 1914, 1918 | + | ||||||
– odnajduje na mapie państwa centralne oraz kraje należące do ententy | + | |||||||
– wskazuje na mapie Europy obszary, na których toczyły działania wojenne podczas I wojny światowej | + | |||||||
– rozpoznaje nowe rodzaje broni, które zastosowano w trakcie wojny 1914–1918 | + | |||||||
– określa przyczyny i skutki wydarzeń w Rosji w 1917 roku | + | |||||||
– porównuje sytuację we współczesnej Europie z sytuacją, która panowała na kontynencie europejskim na początku XX wieku | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu datę 11 listopada 1918 roku | + | |||||||
– odszukuje informacje o zasługach Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dla państwa polskiego | + | |||||||
– porównuje koncepcje Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dotyczące odzyskania niepodległości przez Polskę | + | |||||||
– opisuje na podstawie tekstu źródłowego nastroje Polaków w pierwszych dniach wolności | + | |||||||
– ocenia, jaki wpływ na odzyskanie niepodległości przez Polskę miał wybuch konfliktu między państwami zaborczymi | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu okresy trwania powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz datę Bitwy Warszawskiej | + | |||||||
– omawia, jak kształtowały się granice Polski w latach 1918–1922, oraz wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne | + | |||||||
– ocenia znaczenie zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej dla odrodzonej Rzeczypospolitej | + | |||||||
– wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu daty: uchwalenia konstytucji marcowej, wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta oraz zamachu majowego | + | |||||||
– określa na podstawie mapy, jakie obszary II Rzeczypospolitej zamieszkiwali przedstawiciele poszczególnych mniejszości narodowych i religijnych | + | |||||||
– wymienia przyczyny i skutki zamachu majowego | + | |||||||
– charakteryzuje warstwy społeczne II Rzeczypospolitej | + | |||||||
– opowiada o problemach i sukcesach gospodarczych II Rzeczypospolitej | + | |||||||
– wskazuje na mapie najważniejsze ośrodki przemysłowe w międzywojennej Polsce | + | |||||||
– omawia na podstawie zebranych informacji sytuację gospodarczą swojego regionu w okresie międzywojennym | + | |||||||
– prezentuje postać Józefa Piłsudskiego | + | |||||||
IV. Świat między wojnami | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – wymienia najważniejsze zmiany terytorialne, jakie dokonały się w Europie po I wojnie światowej | + | ||||||
– prezentuje dokonania Charlesa Lindbergha, Aleksandra Fleminga oraz Alberta Einsteina | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: penicylina, jazz, film animowany | + | |||||||
– tłumaczy, jak rozwój nauki i techniki wpłynął na codzienne życie ludzi w okresie międzywojennym | + | |||||||
– rozwija skrót ZSRR | + | |||||||
– omawia metody sprawowania władzy, które stosował Józef Stalin | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: totalitaryzm, propaganda, łagier | + | |||||||
– wie, kim był Adolf Hitler i jakie były jego poglądy | + | |||||||
– tłumaczy znaczenie terminów: nazizm, rasizm, obóz koncentracyjny, Hitlerjugend, ograniczenie praw obywatelskich, III Rzesza | + | |||||||
– rozumie, dlaczego nazistom udało się zdobyć władzę w Niemczech | + | |||||||
– wyjaśnia, w jaki sposób Adolf Hitler umacniał swoją władzę | + | |||||||
– wie, dlaczego we współczesnym świecie walczy się z rasizmem | + | |||||||
– omawia metody kształtowania „nowego człowieka”, które wykorzystywano w Związku Radzieckim i w nazistowskich Niemczech | + | |||||||
– wymienia żądania wysuwane przez Hitlera wobec Polski pod koniec 1938 roku | + | |||||||
– podaje datę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow i tłumaczy, czego dotyczył ten dokument | + | |||||||
– wyjaśnia, w jaki sposób Hitler łamał postanowienia traktatu wersalskiego | + | |||||||
– rozumie, jakie zagrożenie dla Rzeczypospolitej wynikało z zawarcia przez Niemcy i ZSRR paktu Ribbentrop-Mołotow | + | |||||||
– tłumaczy, kim był Józef Beck | + | |||||||
– wyjaśnia, dlaczego współcześnie funkcjonują organizacje międzynarodowe strzegące pokoju | + | |||||||
Umiejętności | – zaznacza na osi czasu datę podpisania traktatu wersalskiego | + | ||||||
– wskazuje na mapie miejsce podpisania traktatu wersalskiego oraz państwa, które powstały w Europie po I wojnie światowej | + | |||||||
– ocenia znaczenie odkrycia dokonanego przez Aleksandra Fleminga dla rozwoju medycyny | + | |||||||
– tworzy historyjkę obrazkową przedstawiającą jeden dzień z życia człowieka w epoce międzywojennej | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu daty: 1922, 1932 | + | |||||||
– ocenia sposób sprawowania władzy przez Józefa Stalina | + | |||||||
– opisuje na podstawie tekstu źródłowego warunki panujące w łagrach | + | |||||||
– przedstawia Koreę Północną jako przykład współczesnego państwa totalitarnego | + | |||||||
– porównuje sposób sprawowania władzy w państwie totalitarnym z rządami w kraju demokratycznym | + | |||||||
– omawia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób prześladowano Żydów w nazistowskich Niemczech | + | |||||||
– uzasadnia konieczność walki z rasizmem we współczesnym świecie | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu datę 23 sierpnia 1939 roku | + | |||||||
– wskazuje na mapie państwa, które w okresie międzywojennym padły ofiarą zaborczej polityki nazistowskich Niemiec | + | |||||||
– tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jakie było stanowisko Polski wobec żądań, które wysunął Hitler w 1939 roku | + | |||||||
– umieszcza na osi czasu daty przyłączenia Austrii do III Rzeszy oraz rozbioru Czechosłowacji | + | |||||||
– ocenia stanowisko polskich władz wobec żądań hitlerowskich Niemiec | + | |||||||
– wyjaśnia, dlaczego pakt Ribbentrop-Mołotow jest nazywany IV rozbiorem Polski | + | |||||||
– opowiada o życiu i dokonaniach Aleksandra Fleminga | + | |||||||
V. II wojna światowa | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – podaje daty wybuchu II wojny światowej oraz ataku ZSRR na Polskę | + | ||||||
– wymienia ważne wydarzenia, które rozegrały się podczas kampanii wrześniowej: obronę półwyspu Westerplatte, obronę Poczty Polskiej w Gdańsku, bitwę nad Bzurą | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: kampania wrześniowa, wojna totalna, internowanie, Korpus Ochrony Pogranicza | + | |||||||
– wie, kim byli: Władysław Raczkiewicz, gen. Władysław Sikorski, gen. Franciszek Kleeberg, mjr Henryk Dobrzański „Hubal”, Stefan Starzyński | + | |||||||
– tłumaczy, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się bohaterstwo polskich żołnierzy walczących w kampanii wrześniowej | + | |||||||
– podaje daty ataku III Rzeszy na ZSRR oraz agresji Japonii na Stany Zjednoczone | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: inwazja, państwa osi, alianci, koalicja antyhitlerowska, Pearl Harbor | + | |||||||
– wymienia najważniejsze działania wojenne prowadzone w Europie w latach 1940–1942 | + | |||||||
– opowiada o działaniach wojennych prowadzonych na Dalekim Wschodzie | + | |||||||
– tłumaczy, jakie znaczenie dla współczesnych Amerykanów ma Pearl Harbor | + | |||||||
– podaje miejsca i daty najważniejszych bitew II wojny światowej, w których brały udział polskie formacje wojskowe | + | |||||||
– wyjaśnia, kim byli: gen. Stanisław Sosabowski, gen. Władysław Anders, gen. Stanisław Maczek, gen. Zygmunt Berling | + | |||||||
– podaje dokładną datę zakończenia II wojny światowej w Europie | + | |||||||
– wie, co wydarzyło się w 1945 roku w Hiroszimie i Nagasaki | + | |||||||
– określa, kiedy zakończyła się II wojna światowa na Dalekim Wschodzie | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa, powstanie warszawskie, sabotaż, mały sabotaż | + | |||||||
– rozwija skrót AK | + | |||||||
– opisuje sytuację Polaków na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR z użyciem terminów: okupacja, łapanka, getto, robotnicy przymusowi | + | |||||||
– tłumaczy, czym była zbrodnia wołyńska | + | |||||||
– podaje datę wybuchu powstania warszawskiego | + | |||||||
– wyjaśnia, co wydarzyło się w Katyniu | + | |||||||
– rozumie, dlaczego powstało Muzeum Powstania Warszawskiego | + | |||||||
– opisuje warunki panujące w gettach w czasie II wojny światowej | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: Holokaust, obóz zagłady, Auschwitz-Birkenau | + | |||||||
– podaje datę wybuchu powstania w getcie warszawskim | + | |||||||
– wie, kim był Janusz Korczak | + | |||||||
– wyjaśnia, na czym polegała działalność „Żegoty” | + | |||||||
– omawia zasługi Ireny Sendlerowej | + | |||||||
– tłumaczy, w jaki sposób upamiętnia się osoby, które pomagały Żydom w czasie II wojny światowej | + | |||||||
Umiejętności | – umieszcza na osi czasu daty: 1 września 1939 roku, 17 września 1939 roku | + | ||||||
– wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku | + | |||||||
– zaznacza na mapie linię podziału ziem polskich między Niemcy a ZSRR | + | |||||||
– wymienia przyczyny i skutki klęski Polski w kampanii wrześniowej w 1939 roku | + | |||||||
– opowiada o przebiegu kampanii wrześniowej | + | |||||||
– opisuje na podstawie tekstu źródłowego przygotowania Polaków do obrony Grodna przed atakiem Armii Czerwonej | + | |||||||
– ocenia postawę polskich żołnierzy i cywilów w pierwszych tygodniach wojny | + | |||||||
– zdobywa informacje o losach swoich przodków w 1939 roku | + | |||||||
– tworzy mapę myśli dotyczącą kampanii wrześniowej | + | |||||||
– wskazuje na mapie państwa, które padły ofiarą niemieckiej agresji po 1939 roku, oraz kraje będące sojusznikami III Rzeszy | + | |||||||
– ocenia, jakie znaczenie dla przebiegu II wojny światowej miało przyłączenie się Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego do walki po stronie aliantów | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu daty: ataku III Rzeszy na ZSRR, bitwy pod Kurskiem, inwazji na Normandię, kapitulacji Niemiec i Japonii | + | |||||||
– wskazuje na mapie państwa zajęte przez Armię Czerwoną w latach 1944–1945 | + | |||||||
– omawia udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej | + | |||||||
– opowiada, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się polskich żołnierzy, którzy walczyli podczas II wojny światowej | + | |||||||
– gromadzi informacje dotyczące 2. Korpusu Polskiego | + | |||||||
– ocenia, czy decyzja Amerykanów o użyciu broni atomowej była słuszna | + | |||||||
– przedstawia historię niedźwiedzia Wojtka | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania warszawskiego | + | |||||||
– tłumaczy, w jaki sposób społeczeństwo polskie walczyło z okupantami | + | |||||||
– przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania warszawskiego | + | |||||||
– wskazuje na mapie największe getta, hitlerowskie obozy koncentracyjne oraz miejsca na Wschodzie, w których zamordowano polskich oficerów | + | |||||||
– charakteryzuje metody walki, które stosowali Polacy w trakcie powstania warszawskiego | + | |||||||
– gromadzi informacje o sytuacji w swojej miejscowości w czasie II wojny światowej | + | |||||||
– opowiada na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób ratowano żydowskie dzieci żyjące w gettach | + | |||||||
– wyjaśnia, w jaki sposób Polacy pomagali Żydom w czasie okupacji | + | |||||||
– ocenia postawy, jakie przyjmowali Polacy wobec losu Żydów w trakcie II wojny światowej | + | |||||||
– przedstawia sylwetkę Ireny Sendlerowej | + | |||||||
VI. Polska Rzeczpospolita Ludowa | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – podaje daty utworzenia NATO i Układu Warszawskiego | + | ||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: Układ Warszawski, Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), mur berliński, wyścig zbrojeń | + | |||||||
– tłumaczy, czym była zimna wojna | + | |||||||
– wymienia współczesne cele NATO | + | |||||||
– omawia rolę, którą odgrywa Polska w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego | + | |||||||
– wie, co oznacza skrót PRL | + | |||||||
– przedstawia okoliczności objęcia władzy w Polsce przez komunistów | + | |||||||
– opowiada, w jaki sposób polskie społeczeństwo uczestniczyło w powojennej odbudowie kraju | + | |||||||
– rozwija skróty: PZPR, UB, MO | + | |||||||
– tłumaczy, jakie były skutki przesiedleń ludności w Polsce po zakończeniu II wojny światowej | + | |||||||
– podaje datę uchwalenia konstytucji PRL | + | |||||||
– wskazuje wady i zalety życia w Polsce czasów komunistycznych | + | |||||||
– wyjaśnia, dlaczego rządy panujące w PRL określa się jako dyktaturę partii komunistycznej | + | |||||||
– wymienia charakterystyczne cechy gospodarki PRL | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminu cenzura | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego w historii Polski lata 1944–1956 są określane jako „czasy stalinowskie” | + | |||||||
– rozumie termin opozycja demokratyczna | + | |||||||
– omawia rolę, jaką odegrał Kościół katolicki w okresie PRL | + | |||||||
– podaje datę wyboru Karola Wojtyły na papieża | + | |||||||
– wyjaśnia, dlaczego bojowników podziemia niepodległościowego określa się jako Żołnierzy Wyklętych | + | |||||||
– podaje daty najważniejszych protestów Polaków przeciw władzy komunistycznej w latach 1956, 1970, 1976 i 1980 | + | |||||||
– wymienia zasługi kardynała Stefana Wyszyńskiego | + | |||||||
– przedstawia formy oporu Polaków przeciwko komunistycznej władzy | + | |||||||
– prezentuje zasługi Lecha Wałęsy i księdza Jerzego Popiełuszki dla odzyskania przez Polskę suwerenności | + | |||||||
– podaje datę podpisania porozumień sierpniowych w Gdańsku | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: strajk, stan wojenny | + | |||||||
– rozwija skrót SB | + | |||||||
– opisuje warunki życia Polaków w czasie stanu wojennego | + | |||||||
– omawia działania opozycji demokratycznej z użyciem określenia walka bez przemocy | + | |||||||
– wymienia postacie i organizacje, które działają współcześnie w obronie praw człowieka | + | |||||||
Umiejętności | – wskazuje na mapie państwa europejskie, które w okresie zimnej wojny należały do NATO oraz do Układu Warszawskiego | + | ||||||
– wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, czym była żelazna kurtyna | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu daty: utworzenia NATO, powstania Układu Warszawskiego oraz budowy muru berlińskiego | + | |||||||
– tłumaczy, na czym polegała rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny | + | |||||||
– porównuje mapę współczesnej Europy z mapą kontynentu europejskiego po 1945 roku | + | |||||||
– wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów | + | |||||||
– porównuje granice II Rzeczypospolitej z granicami PRL | + | |||||||
– umieszcza na osi czasu daty powstania PZPR oraz uchwalenia konstytucji PRL | + | |||||||
– na podstawie tekstu źródłowego wymienia metody, które pozwoliły komunistom odnieść zwycięstwo wyborcze w 1947 roku | + | |||||||
– wyjaśnia, z jakimi trudnościami zmagano się podczas odbudowy Warszawy po 1945 roku | + | |||||||
– opowiada o społeczeństwie PRL z użyciem terminów: likwidacja analfabetyzmu, awans społeczny, cenzura, ukryte bezrobocie, łamanie praw obywatelskich, propaganda sukcesu | + | |||||||
– opisuje życie codzienne mieszkańców PRL na podstawie relacji osób starszych | + | |||||||
– wskazuje różnice między PRL a współczesną Polską ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia codziennego | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu daty protestów społecznych w PRL oraz datę wyboru Karola Wojtyły na papieża | + |
|
|
|||||
– porównuje, czym różnią się współczesne strajki od demonstracji z czasów PRL | + | |||||||
– ocenia, jakie znaczenie dla polskiego społeczeństwo stanowił wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża | + | |||||||
– na podstawie zebranych informacji przedstawia sylwetkę wybranego żołnierza podziemia niepodległościowego | + | |||||||
– omawia przyczyny i skutki powstania NSZZ „Solidarność” | + | |||||||
– tłumaczy, za jaką działalność jest przyznawana Pokojowa Nagroda Nobla, oraz wyjaśnia, dlaczego Lech Wałęsa otrzymał to wyróżnienie | + | |||||||
– charakteryzuje na podstawie tekstu źródłowego politykę władz komunistycznych wobec opozycji demokratycznej w Polsce | + | |||||||
– opowiada o działalności papieża Jana Pawła II | + | |||||||
– wymienia przyczyny strajków w 1980 roku | + | |||||||
– wyjaśnia, na czym polegały prześladowania opozycji demokratycznej w czasach komunistycznych | + | |||||||
– na podstawie zebranych informacji przygotowuje prezentację dotyczącą księdza Jerzego Popiełuszki | + | |||||||
– proponuje zmiany, jakie należy wprowadzić w szkole w celu poprawy warunków nauki | + | |||||||
VII. Współczesna Polska | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – określa, od kiedy państwo polskie jest nazywane III Rzeczpospolitą | + | ||||||
– wymienia najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu | + | |||||||
– omawia rolę, jaką odegrał Tadeusz Mazowiecki w okresie przemian w 1989 roku | + | |||||||
– wyjaśnia, co oznacza termin wolne wybory | + | |||||||
– podaje nazwisko pierwszego prezydenta Polski wybranego w wyborach powszechnych | + | |||||||
– przedstawia najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Europie z latach 1989–1992: upadek muru berlińskiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR i rozpad Jugosławii | + | |||||||
– rozumie, że wraz z upadkiem ZSRR zakończyła się zimna wojna | + | |||||||
– wymienia zmiany, które dokonały się w polskim szkolnictwie na skutek przeobrażeń politycznych po 1989 roku | + | |||||||
– tłumaczy, czym był „Jarmark Europa” | + | |||||||
– podaje oficjalną nazwę państwa polskiego | + | |||||||
– określa w przybliżeniu powierzchnię Polski oraz omawia podział administracyjny kraju | + | |||||||
– zna datę uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej | + | |||||||
– tłumaczy, w jakich dziedzinach życia przejawia się demokratyczny charakter państwa polskiego | + | |||||||
– wymienia najważniejsze organy władzy państwowej w Polsce: prezydenta RP, premiera i Radę Ministrów, Sejm i Senat, sądy | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: konstytucja, wolne media, wolność słowa, opinia publiczna | + | |||||||
– omawia zadania poszczególnych organów władzy państwowej oraz władz samorządowych | + | |||||||
– wskazuje, w jaki sposób uczniowie mogą wpływać na organizację życia szkoły | + | |||||||
– wymienia prezydentów III Rzeczypospolitej | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego sądy w Polsce są niezależne od pozostałych organów władzy | + | |||||||
– podaje przykłady konkretnych działań podejmowanych przez samorząd w miejscu swojego zamieszkania | + | |||||||
– określa rodzinę jako podstawową grupę społeczną | + | |||||||
– wymienia uczniowskie prawa i obowiązki | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminu prawa człowieka | + | |||||||
– rozumie, w jakim celu powołano urzędy Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka | + | |||||||
– podaje przykłady instytucji, do których można się zwrócić w przypadku łamania praw dziecka | + | |||||||
– rozwija skrót ONZ i określa, czym zajmuje się Organizacja Narodów Zjednoczonych | + | |||||||
– wie, za jakie zasługi przyznaje się Order Uśmiechu | + | |||||||
– wymienia przykłady działań mających na celu ochronę praw człowieka na świecie | + | |||||||
– wskazuje pracę jako jedną z podstawowych form działalności człowieka | + | |||||||
– podaje przykłady grup społecznych | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja, bezrobocie | + | |||||||
– rozumie, że funkcjonowanie społeczeństwa możliwe jest dzięki odpowiedniemu podziałowi pracy | + | |||||||
– wie, czym są kwalifikacje zawodowe | + | |||||||
– wymienia skutki emigracji zarobkowej Polaków | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego wciąż powstają nowe zawody, a niektóre zajęcia są coraz rzadziej wykonywane | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminu Unia Europejska | + | |||||||
– podaje daty powstania Unii Europejskiej oraz wstąpienia Polski do tej organizacji | + | |||||||
– tłumaczy, co oznaczają terminy: integracja europejska, europejska solidarność | + | |||||||
– przedstawia rolę, jaką w procesie integracji europejskiej odegrał Robert Schuman | + | |||||||
– określa, ile państw należy do Unii Europejskiej | + | |||||||
– omawia działania podejmowane przez państwa członkowskie UE w celu integracji gospodarczej, rozwoju regionalnego i ochrony środowiska | + | |||||||
– wyjaśnia, czym była Europejska Wspólnota Gospodarcza, oraz podaje, w którym roku powstała ta organizacja | + | |||||||
– wymienia władców, którzy podejmowali w średniowieczu próby zjednoczenia Europy | + | |||||||
– przedstawia najważniejsze wydarzenia w procesie integracji Polski z UE | + | |||||||
– podaje przykłady argumentów, które wysuwali zwolennicy i przeciwnicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej | + | |||||||
– określa, jakie znaczenie dla Polaków miało przystąpienie Rzeczypospolitej do strefy Schengen | + | |||||||
– tłumaczy, w jaki sposób Polska wykorzystuje fundusze unijne | + | |||||||
Umiejętności | – zaznacza na osi czasu daty: 4 czerwca 1989 roku, 1990 rok, 2 kwietnia 1997 roku | + | ||||||
– ocenia znaczenie wyborów z 4 czerwca 1989 roku w procesie przemian demokratycznych w Polsce | + | |||||||
– wskazuje na mapie państwa europejskie, które powstały lub odrodziły się po upadku komunizmu | + | |||||||
– przedstawia przyczyny i skutki obrad Okrągłego Stołu | + | |||||||
– opowiada, jak doszło do powstania „Jarmarku Europa” | + | |||||||
– odnajduje na mapie państwa sąsiadujące z Polską oraz województwo, w którym mieszka | + | |||||||
– wskazuje fragmenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które świadczą o demokratycznym charakterze państwa polskiego | + | |||||||
– omawia na podstawie schematu procedurę powoływania władz samorządowych w Polsce | + | |||||||
– wymienia problemy miejscowości lub gminy, które są najistotniejsze z punktu widzenia mieszkańców | + | |||||||
– wyjaśnia, na czym polegają prawa i obowiązki obywateli RP | + | |||||||
– tłumaczy, jakie są zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka | + | |||||||
– ocenia, jakie znaczenie miało uchwalenie Powszechnej deklaracji praw człowieka | + | |||||||
– określa znaczenie pracy w życiu człowieka | + | |||||||
– wyjaśnia, na czym polegały reformy gospodarcze w Polsce po upadku komunizmu | + | |||||||
– omawia role, jakie odgrywają poszczególne grupy społeczne we współczesnym społeczeństwie | + | |||||||
– wymienia na podstawie informacji uzyskanych z różnych źródeł (np. w trakcie rozmów z osobami starszymi) najistotniejsze problemy współczesnej Polski | + | |||||||
– ocenia przemiany gospodarcze po 1989 roku | + | |||||||
– na podstawie infografiki określa, jakie kwalifikacje są potrzebne do wykonywania różnych zawodów | + | |||||||
– rozpoznaje symbole Unii Europejskiej: flagę i hymn („Odę do radości”) | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu datę powstania Unii Europejskiej | + | |||||||
– tłumaczy, na czym polega polityka otwartych granic w Unii Europejskiej | + | |||||||
– opowiada o początkach integracji europejskiej | + | |||||||
– omawia na podstawie mapy etapy poszerzania wspólnoty europejskiej o kolejne państwa | + | |||||||
– umieszcza na osi czasu datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej | + | |||||||
– przedstawia przyczyny i skutki wstąpienia Polski do UE | + | |||||||
– opisuje zmiany, jakie dokonały się w Polsce po przyjęciu do Unii Europejskiej | + | |||||||
– wymienia korzyści oraz obowiązki i ograniczenia wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej | + | |||||||
– ocenia, jak przynależność Polski do UE może wpłynąć na życie młodych ludzi | + | |||||||
– prezentuje sylwetkę Roberta Schumana | + | |||||||
VIII. Problemy ludzkości | K | P | R | D | W | |||
Wiadomości | – wymienia nowoczesne środki transportu | + | ||||||
– tłumaczy, co oznacza powiedzenie „świat stał się mniejszy”, oraz wskazuje przyczyny określanego w ten sposób zjawiska | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: podbój kosmosu, lądowanie człowieka na Księżycu, wahadłowiec, sztuczny satelita, nawigacja GPS | + | |||||||
– podaje daty najważniejszych wydarzeń związanych z podbojem kosmosu | + | |||||||
– wie, kim był Jurij Gagarin | + | |||||||
– określa, w jaki sposób katastrofy ekologiczne wpływają na zanieczyszczenie środowiska naturalnego | + | |||||||
– omawia działania, które są podejmowane w celu ograniczenia zanieczyszczenia środowiska | + | |||||||
– wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z mediów elektronicznych | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminów: komputer osobisty, internet, portale społecznościowe | + | |||||||
– podaje zasady, których powinni przestrzegać użytkownicy internetu | + | |||||||
– rozumie, czym jest kultura masowa | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego współczesny świat określa się jako „globalną wioskę” | + | |||||||
– omawia podstawowe problemy krajów Trzeciego Świata | + | |||||||
– podaje przykłady działań podejmowanych przez organizacje międzynarodowe w celu pomocy najbiedniejszym krajom | + | |||||||
– dostrzega różnice dzielące współczesny świat na bogatą Północ i biedne Południe | + | |||||||
– wymienia nazwy organizacji, które niosą pomoc mieszkańcom krajów Trzeciego Świata lub działają w obronie praw człowieka | + | |||||||
– podaje przykłady problemów, z którymi borykają się dzieci mieszkające w państwach biednego Południa | + | |||||||
– wyjaśnia znaczenie terminu wojna lokalna | + | |||||||
– opowiada o tym, co wydarzyło się w Nowym Jorku 11 września 2001 roku | + | |||||||
– tłumaczy, jakie działania są podejmowane w celu zapobiegania konfliktom na świecie | + | |||||||
– wskazuje na zagrożenia, jakie dla międzynarodowego pokoju stwarza terroryzm | + | |||||||
– wymienia przyczyny konfliktu palestyńsko-izraelskiego | + | |||||||
Umiejętności | – zaznacza na osi czasu daty związane z podbojem kosmosu: lata 1961 i 1969 | + | ||||||
– omawia na podstawie infografiki pozytywne i negatywne skutki postępu technicznego we współczesnym świecie | + | |||||||
– na podstawie tekstu źródłowego wymienia skutki niszczenia środowiska naturalnego | + | |||||||
– ocenia wpływ człowieka na środowisko naturalne | + | |||||||
– opowiada, jak wyobraża sobie postęp w technice w najbliższych latach | + | |||||||
– na podstawie artykułu wymienia argumenty wysuwane przez osoby twierdzące, że Amerykanie w 1969 roku nie wylądowali na Księżycu, oraz przez osoby, które są przekonane o powodzeniu misji Apolla 11, a następnie wyraża własną opinię na omawiany temat | + | |||||||
– tłumaczy, w jaki sposób wykorzystuje się nowoczesne technologie w szkołach | + | |||||||
– na podstawie tekstu źródłowego podaje zasady bezpiecznego korzystania z internetu | + | |||||||
– określa wpływ kultury amerykańskiej na życie ludzi na całym świecie | + | |||||||
– na podstawie własnych obserwacji opisuje metody wykorzystywane przez media w celu przyciągnięcia uwagi odbiorców | + | |||||||
– wskazuje na mapie świata obszary, na których odsetek ludzi cierpiących głód jest najwyższy, oraz tereny, na których jest on najniższy | + | |||||||
– wyjaśnia, z czego wynikają problemy państw biednego Południa | + | |||||||
– wskazuje formy pomocy udzielanej państwom biednego Południa, które uważa za najskuteczniejsze | + | |||||||
– na podstawie zebranych informacji opisuje dowolną akcję przeprowadzoną przez jedną z organizacji charytatywnych | + | |||||||
– zaznacza na osi czasu datę ataku terrorystycznego na USA z 11 września 2001 roku | + | |||||||
– tłumaczy, dlaczego konflikty należy rozwiązywać drogą dialogu | + | |||||||
– wskazuje na mapie świata regiony, w których wybucha współcześnie najwięcej konfliktów zbrojnych | + | |||||||
– wyjaśnia na przykładach przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych | + | |||||||
– wskazuje problem współczesnego świata, który uważa za najważniejszy, a następnie proponuje sposób jego rozwiązania | + | |||||||
– na podstawie zebranych informacji omawia wybrany współczesny konflikt zbrojny | + | |||||||
– tłumaczy, jaki wkład w rozwój nowoczesnych technologii wniósł Steve Jobs | + |