Wymagania na poszczególne oceny z historii w klasie 4 szkoły podstawowej
w roku szkolnym 2018/2019
*Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej
| Temat lekcji | Zagadnienia | Wymagania na poszczególne oceny | |||||
| dopuszczająca | dostateczna | dobra | bardzo dobra | celująca | |||
| Rozdział 1. Z historią na Ty | |||||||
| 1. Historia – nauka o przeszłości
|
historia jako nauka o przeszłości
– historia a baśnie i legendy – efekty pracy historyków i archeologów – źródła historyczne, ich przykłady oraz podział |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: współczesność, przeszłość, historia, historycy, legenda, baśń
– rozróżnia przeszłość od współczesności – rozróżnia fikcję (np. baśń) od rzeczywistości historycznej – potrafi krótko scharakteryzować, czym zajmują się historycy |
– poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne
– rozróżnia pracę historyków i archeologów – potrafi podać przykłady postaci legendarnych i historycznych – wyjaśnia, czym są przyczyny i skutki – dokonuje podstawowego podziału źródeł historycznych |
– porównuje pracę historyków i archeologów
– wskazuje różne przykłady źródeł pisanych i niepisanych – wyjaśnia potrzebę edukacji historycznej |
– omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów
– wskazuje pozapodręcznikowe przykłady różnych kategorii źródeł historycznych – przedstawia różne efekty pracy naukowców zajmujących się przeszłością |
– potrafi zaproponować podział źródeł pisanych bądź niepisanych na podkategorie
– przedstawia nowoczesne metody badania życia ludzi w przeszłości – ocenia wiarygodność różnego rodzaju źródeł pisanych |
|
| 2. Historia wokół nas
|
drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny
– „wielka” i „mała” ojczyzna – patriotyzm jako miłość do ojczyzny – sposoby wyrażania patriotyzmu – „małe ojczyzny” i ich tradycje – znaczenie terminów: tradycja, drzewo genealogiczne, ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: ojczyzna, patriotyzm
– podaje przykłady świąt rodzinnych – podaje przykłady pamiątek rodzinnych |
– poprawnie posługuje się terminami: tradycja, drzewo genealogiczne, „mała ojczyzna”
– przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny – wyjaśnia, czym jest patriotyzm – podaje przykłady postaw i zachowań patriotycznych |
– wyjaśnia, czym jest genealogia
– wskazuje na mapie Polski własną miejscowość, region, województwo i jego stolicę – podaje przykłady regionalnych tradycji – charakteryzuje własną „małą ojczyznę” na tle innych regionów |
– wskazuje lokalne przykłady instytucji dbających o regionalną kulturę i historię
– tworzy przewodnik po własnej miejscowości i regionie – charakteryzuje inne regiony państwa polskiego – wyjaśnia znaczenie dbałości o tradycję regionalną |
– przedstawia historyczną genezę regionu
– wskazuje wybitne postaci w dziejach regionu – ocenia, w jaki sposób różnorodność „małych ojczyzn” wpływa na bogactwo „wielkiej” |
|
| 3. Mieszkamy w Polsce | – państwo polskie i jego regiony
– mój region częścią Polski – naród polski jako zbiorowość posługująca się tym samym językiem, mająca wspólną przeszłość i zamieszkująca to samo terytorium – dziedzictwo narodowe – polskie symbole narodowe – polskie święta państwowe – znaczenie terminów: państwo, region, naród, mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: państwo, region, naród
– wskazuje na mapie państwo polskie i jego granice – zna poprawną nazwę państwa polskiego |
– poprawnie posługuje się terminami: społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia
– wymienia elementy współtworzące państwo – wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze – przedstawia polskie symbole narodowe – przedstawia najważniejsze święta państwowe – wskazuje na mapie stolicę państwa |
– wskazuje Polskę na mapie świata
– wskazuje na mapie główne krainy historyczno-geograficzne Polski oraz największe miasta – rozróżnia pojęcia naród i społeczeństwo – przedstawia genezę najważniejszych świąt państwowych – wskazuje przykłady instytucji dbających o dziedzictwo narodowe – opisuje właściwy sposób zachowania względem symboli narodowych |
– wskazuje na mapie świata największe zbiorowości Polonii
– wyjaśnia, dlaczego należy szanować inne tradycje narodowe – przedstawia konsekwencje przynależności Polski do UE |
– omawia genezę polskich symboli narodowych
– wyjaśnia pojęcia: emigracja, uchodźcy – podaje przykłady mniejszości narodowych żyjących w Polsce |
|
| 4. Czas w historii
|
chronologia i przedmiot jej badań
– oś czasu i sposób umieszczania na niej dat – podstawowe określenia czasu historycznego (data, okres p.n.e. i n.e., tysiąclecie, wiek) – cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki – epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność oraz ich daty graniczne |
– przy pomocy nauczyciela używa terminów chronologicznych (data, tysiąclecie, wiek)
– umieszcza daty na osi czasu |
– poprawnie posługuje się terminami: chronologia, okres p.n.e. i n.e
– zamienia cyfry arabskie na rzymskie – wyjaśnia, czym jest epoka historyczna – porządkuje fakty i epoki historyczne oraz umieszcza je w czasie (era, stulecie) |
– podaje cezury czasowe epok historycznych | – charakteryzuje główne epoki historyczne
– podaje przykłady innych rachub mierzenia czasu |
– wyjaśnia okoliczności ustanowienia roku 1 i podziału na dwie ery
– wyjaśnia różnicę między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim |
|
| 5. Obliczanie czasu w historii
|
– obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami
– określanie, w którym wieku doszło do danego wydarzenia – podział czasu na wieki i półwiecza |
– przy pomocy nauczyciela określa, w którym wieku miało miejsce dane wydarzenie
– poprawnie wskazuje wydarzenie wcześniejsze w czasach p.n.e. – oblicza upływ czasu między wydarzeniami w ramach jednej ery |
– samodzielnie przyporządkowuje wydarzenia stuleciom
– oblicza upływ czasu między wydarzeniami, w tym na przełomie obu er |
– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków
– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych |
– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków
– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych |
||
| 6. Czytamy mapę i plan | podobieństwa i różnice między mapą a planem
– znaczenie mapy w pracy historyka – odczytywanie informacji z planu i mapy historycznej – najstarsze mapy świata |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: mapa, plan
– dostrzega różnice między mapą a planem |
– poprawnie posługuje się terminami: legenda, symbol, róża wiatrów
– przygotowuje proste plany miejscowe – objaśnia symbole legendy mapy – odczytuje z mapy podstawowe informacje |
– wyjaśnia, czym jest kartografia
– wyjaśnia, czym jest skala mapy – rozróżnia mapę geograficzną, polityczną, historyczną |
– interpretuje i wyciąga wnioski z mapy | – przedstawia elementy historii kartografii
– wyjaśnia zasadę działania i rolę GPS-u we współczesnej lokalizacji przestrzennej |
|
| Rozdział II: Od Piastów do Jagiellonów | |||||||
| 1. Mieszko I i chrzest Polski | – słowiańskie pochodzenie Polaków
– legendarne początki państwa polskiego – książę Mieszko I pierwszym historycznym władcą Polski – małżeństwo Mieszka I z Dobrawą – chrzest Mieszka I i jego znaczenie – znaczenie terminów: plemię, Słowianie, Piastowie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: plemię, Słowianie
– wie, kto był pierwszym historycznym władcą Polski |
– poprawnie posługuje się terminem: Piastowie
– przytacza przykłady legend o początkach państwa polskiego – wyjaśnia pochodzenie nazwy „Polska” – wskazuje na mapie rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiach polskich |
– wyjaśnić okoliczności zawarcia małżeństwa z Dobrawą oraz przyjęcia chrztu przez Mieszka
– wymienia legendarnych protoplastów Mieszka – przedstawia najważniejsze konsekwencje przyjęcia chrztu – lokalizuje na mapie Gniezno, Poznań oraz inne główne grody w państwie Mieszka I – opisuje bitwę pod Cedynią |
– charakteryzuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla państwa polskiego | – przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich
– określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej – omawia dokument Dagome iudex |
|
| 2. Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski
|
– misja świętego Wojciecha w Prusach
– zjazd gnieźnieński i pielgrzymka cesarza Ottona III – wojny Bolesława Chrobrego z sąsiadami i przyłączenie nowych ziem – koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski – znaczenie terminów: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie
– opisuje wygląd grodu średniowiecznego – wie, że Bolesław Chrobry był pierwszym królem Polski |
– poprawnie posługuje się terminami: misja, relikwie
– zna wydarzenia związane z datami: 1000, 1025 – charakteryzuje postać św. Wojciecha – opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej |
– zna wydarzenia związane z datami: 997, 1002–1018
– opisuje przebieg misji św. Wojciecha do Prusów – przedstawia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego – wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego |
– wyjaśnia znaczenie wizyty Ottona III w Gnieźnie dla państwa polskiego
– wyjaśnia znaczenie utworzenia samodzielnej metropolii kościelnej – wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego |
– ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego | |
| *W średniowiecznym klasztorze | – zakony chrześcijańskie
– życie w klasztorze – wpływ zakonów na rozwój średniowiecznego rolnictwa – rola zakonów w rozwoju wiedzy i średniowiecznego piśmiennictwa – najstarsze zakony na ziemiach polskich i ich znaczenie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: duchowieństwo, zakon chrześcijański, mnich, klasztor
– charakteryzuje wygląd mnichów – opisuje podstawowe zajęcia duchowieństwa zakonnego w średniowieczu |
– poprawnie posługuje się terminami: reguła zakonna, skryptorium, pergamin
– podaje przykłady zakonów – opisuje życie wewnątrz klasztoru |
– wymienia najstarsze zakony na ziemiach polskich
– wyjaśnia, jak należy rozumieć zasadę obowiązującą benedyktynów módl się i pracuj – opisuje wygląd średniowiecznych ksiąg – wyjaśnia, w jaki sposób zakony przyczyniły się do rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich |
– charakteryzuje wkład duchowieństwa w średniowieczną kulturę
– wyjaśnia znaczenie ksiąg i książek dla rozwoju wiedzy i nauki |
– wskazuje przykłady lokalizacji najstarszych budowli zakonnych na ziemiach polskich
– wyjaśnia, jakie są związki między działalnością zakonów a nauką historyczną |
|
| 3. Polska Kazimierza Wielkiego
|
– Kazimierz Wielki ostatnim królem z dynastii Piastów
– reformy Kazimierza Wielkiego – zjazd monarchów w Krakowie – uczta u Wierzynka – umocnienie granic państwa (Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną) – utworzenie Akademii Krakowskiej – znaczenie terminu: uniwersytet |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: uniwersytet
– wyjaśnia, dlaczego historycy nadali królowi Kazimierzowi przydomek „Wielki” – opisuje wygląd średniowiecznego zamku |
– poprawnie posługuje się terminami: dynastia, uczta u Wierzynka
– zna wydarzenia związane z datami: 1364, 1370 – wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną |
– wymienia główne reformy Kazimierza Wielkiego
– opisuje zjazd monarchów w Krakowie – wyjaśnia cele oraz znaczenie utworzenia Akademii Krakowskiej – wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski za panowania Kazimierza Wielkiego |
– charakteryzuje oraz ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego
– argumentuje, dlaczego Kazimierz Wielki stał się wzorem dobrego władcy |
– porównuje politykę prowadzoną przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego
– wyjaśnia znaczenia panowania Kazimierza Wielkiego dla państwa polskiego |
|
| *Rycerze i zamki | – średniowieczni rycerze i ich rola
– funkcje i wygląd zamków – od pazia do rycerza – uzbrojenie rycerskie – turnieje rycerskie – kodeks rycerski |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: rycerz, zbroja, herb, zamek
– opisuje wygląd średniowiecznego rycerza |
– poprawnie posługuje się terminami: paź, giermek, pasowanie, kopia, dziedziniec, fosa, baszta, most zwodzony
– wyjaśnia, kto i w jaki sposób mógł zostać rycerzem – opisuje wygląd średniowiecznego zamku – charakteryzuje turnieje rycerskie |
– wyjaśnia, w jaki sposób utrzymywali się rycerze
– przedstawia powinności rycerskie – charakteryzuje kodeks rycerski |
– podaje przykłady zachowanych zamków średniowiecznych w Polsce i w regionie | – przedstawia przykłady wzorców rycerskich utrwalonych w literaturze i legendach | |
| 4. Jadwiga i Jagiełło – unia polsko-litewska
|
objęcie władzy przez Jadwigę
– zasługi Jadwigi dla polskiej kultury, nauki i sztuki – przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie – okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Władysława Jagiełłę – skutki zawarcia unii polsko-litewskiej – zagrożenie ze strony Krzyżaków – znaczenie terminów: unia, Jagiellonowie |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: Jagiellonowie
– wie, kim był Władysław Jagiełło – wskazuje na mapie państwo polskie oraz obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego |
– poprawnie posługuje się terminem: unia
– zna wydarzenia związane z datami: 1385 – przedstawia główne konsekwencje unii w Krewie |
– opisuje sytuację związaną z objęciem tronu polskiego po wygaśnięciu dynastii Piastów
– przedstawia okoliczności zawiązania unii polsko-litewskiej – wymienia postanowienia unii w Krewie |
– omawia zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego dla obu państw | – przedstawia stosunek Litwinów do unii w Krewie
– na podstawie mapy ocenia sytuację geopolityczną w Europie Środkowej po zawarciu unii |
|
| 5. Zawisza Czarny i bitwa pod Grunwaldem | rycerz – cechy charakterystyczne
– postać Zawiszy Czarnego – bitwa pod Grunwaldem i biorący w niej udział rycerze – znaczenie terminów: rycerz, miecz, kopia, herb, kodeks honorowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rycerz, miecz, herb
– opisuje wygląd i cechy rycerza |
– poprawnie posługuje się terminami: giermek, kopia, kodeks honorowy
– zna wydarzenia związane z datami: 1410 – charakteryzuje postać Zawiszy Czarnego – wyjaśnia powiedzenie: polegać jak na Zawiszy |
– charakteryzuje rycerski kodeks honorowy
– przedstawia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim – opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem |
– wyjaśnia, czym zajmuje się heraldyka
– wyjaśnia charakter obyczajowości i kultury rycerskiej – przedstawia postanowienie pokoju toruńskiego oraz skutki bitwy pod Grunwaldem |
– przedstawia genezę i charakteryzuje różne zakony rycerskie
– podaje przykłady różnych herbów |
|
| 6. Mikołaj Kopernik – wielki astronom | – Mikołaj Kopernik i jego życie
– odkrycie Mikołaja Kopernika i powiedzenie: Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię – dokonania Kopernika spoza dziedziny astronomii – znaczenie terminu: astronomia |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: astronom, obserwacje
– wie, kim był Mikołaj Kopernik |
– poprawnie posługuje się terminami: astronomia, diecezje, ekonomia
– wyjaśnia powiedzenie: wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię |
– wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik oraz gdzie znajduje się jego grobowiec
– przedstawia poglądy na temat Ziemi i Układu Słonecznego przed odkryciem Kopernika |
– przedstawia inne dokonania i zainteresowania Mikołaja Kopernika
– wyjaśnia, czym jest nauka i jakie cechy musi spełniać wiedza naukowa – opisuje, w jaki sposób zrekonstruowano wygląd Mikołaja Kopernika |
– poprawnie posługuje się terminem: układ heliocentryczny
– wyjaśnia, dlaczego najważniejsze dzieło Kopernika zostało potępione przez Kościół |
|
| Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej | |||||||
| 1. Jan Zamoyski – druga osoba po królu | – kariera polityczna Jana Zamoyskiego
– kariera wojskowa Jana Zamoyskiego – Zamość – miasto renesansowe – Akademia Zamojska (Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie) – znaczenie terminów: szlachta, kanclerz, hetman |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: szlachta
– określa epokę, w której żył Jan Zamoyski |
– poprawnie posługuje się terminami: kanclerz, hetman, akademia
– charakteryzuje postać i dokonania Jana Zamoyskiego |
– zna królów Polski: Stefana Batorego i Zygmunta II Augusta
– opisuje państwo polskie rządzone przez szlachtę w XVI w. – charakteryzuje zabudowę i układ Zamościa – wyjaśnia słowa Zamoyskiego: Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie |
– wyjaśnia różnice między monarchią dynastyczną a elekcyjną
– przedstawia zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z systemu wolnej elekcji – wskazuje na mapie Zamość |
– wyjaśnia, jakie cechy powinien mieć mąż stanu
– charakteryzuje Zamość, jako przykład miasta renesansowego |
|
| 2. XVII wiek – stulecie wojen | – potop szwedzki, rola Stefana Czarnieckiego
– obrona Jasnej Góry i rola przeora Augustyna Kordeckiego – król Jan III Sobieski i jego zwycięstwa nad Turkami – rola husarii w polskich sukcesach militarnych – znaczenie terminów: potop szwedzki, husaria, wielki wezyr, odsiecz |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, husaria, Jasna Góra
– opisuje wygląd i uzbrojenie husarii |
– poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, wielki wezyr, odsiecz
– zna wydarzenia związane z datami: 1655–1660, 1683 – wskazuje na mapie granice Rzeczypospolitej oraz jej sąsiadów – zna postaci: Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski, oraz ich dokonania |
– przedstawia przebieg potopu szwedzkiego i przełomowej obrony Jasnej Góry
– wskazuje na mapie: Szwecję, Jasną Górę, Turcję, Chocim, Wiedeń – wyjaśnia powiedzenie: Polska przedmurzem chrześcijaństwa |
– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie potopu szwedzkiego
|
– wyjaśnia, dlaczego wojny XVII wieku przyczyniły się do osłabienia Rzeczypospolitej | |
| *Czasy stanisławowskie | ideały epoki oświecenia
– dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie – kultura doby stanisławowskiej oraz jej przedstawiciele – zabytki budownictwa i architektury polskiej 2. poł. XVIII w. |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: encyklopedia, edukacja, reformy
– wyjaśnia, w jakim celu wprowadzane są reformy państwa |
– poprawnie posługuje się terminami: Szkoła Rycerska, kadet, mecenas, obiady czwartkowe
– wymienia zasługi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – wyjaśnia, dlaczego Dzień Edukacji Narodowej jest współcześnie obchodzony 14 października |
– charakteryzuje sytuację państwa polskiego w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
– przedstawia najwybitniejszych twórców doby stanisławowskiej oraz ich dokonania |
– wskazuje przykłady zabytków doby oświecenia w kraju i w regionie
– wyjaśnia, dlaczego oświecenie było nazywane „wiekiem rozumu” – wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla państwa polskiego |
– wyjaśnia kontrowersje w ocenie panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– proponuje własne reformy w państwie oraz edukacji i wyjaśnia ich celowość |
|
| 3. Tadeusz Kościuszko na czele powstania | – sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII w.
– Konstytucja 3 maja – rozbiory Rzeczypospolitej przez Rosję, Prusy i Austrię – dowództwo Tadeusza Kościuszki w powstaniu w 1794 r. – bitwa pod Racławicami i rola kosynierów – klęska powstania i III rozbiór Rzeczypospolitej – znaczenie terminów: rozbiory, konstytucja, powstanie, kosynierzy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rozbiory, powstanie
– wymienia państwa, które dokonały rozbiorów – przedstawia cel powstania kościuszkowskiego |
– poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, kosynierzy
– zna wydarzenia związane z datami: 3 maja 1791 r., 1794, 1795 – charakteryzuje postać i dokonania Tadeusza Kościuszki |
– charakteryzuje postać i dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– przedstawia znaczenie uchwalenia Konstytucji 3 Maja – opisuje przebieg powstania kościuszkowskiego |
– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja została ogłoszona świętem narodowym
– charakteryzuje program polityczno-społeczny Tadeusza Kościuszki – wyjaśnia przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego |
– wyjaśnia przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej szlacheckiej
– podaje przykłady i ocenia różne postawy Polaków w okresie rozbiorów (w tym |
|
| 4. Józef Wybicki i hymn Polski | – losy Polaków po upadku Rzeczypospolitej
– Legiony Polskie we Włoszech i panujące w nich zasady – generał Jan Henryk Dąbrowski i jego rola w utworzeniu Legionów Polskich – Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego – znaczenie słów Mazurka Dąbrowskiego – Mazurek Dąbrowskiego hymnem Polski – znaczenie terminów: emigracja, legiony, hymn państwowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: hymn państwowy
– zna nazwisko autora hymnu państwowego – potrafi objaśnić pierwszą zwrotkę i refren hymnu |
– poprawnie posługuje się terminami: emigracja, legiony
– zna wydarzenia związane z datą: 1797 – charakteryzuje postaci oraz dokonania gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego |
– przedstawia sytuację narodu polskiego po III rozbiorze
– opisuje Legiony Polskie we Włoszech oraz panujące w nich zasady – wie, kiedy Mazurek Dąbrowskiego został polskim hymnem narodowym |
– przedstawia dalsze losy Legionów Polskich we Włoszech
– wyjaśnia, dlaczego Polacy zaczęli tworzyć legiony polskie u boku Napoleona |
– charakteryzuje postać Napoleona Bonaparte
– ocenia, czy Napoleon spełnił pokładane w nim przez Polaków nadzieje |
|
| 5. Romuald Traugutt i powstanie styczniowe | – Romuald Traugutt – życie przed wybuchem powstania styczniowego
– branka i wybuch powstania styczniowego – wojna partyzancka – funkcjonowanie państwa powstańczego – Romuald Traugutt dyktatorem powstania – represje po upadku powstania styczniowego – znaczenie terminów: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: zabory, zabór rosyjski, wojna partyzancka
– wyjaśnia, dlaczego Polacy zorganizowali powstanie – charakteryzuje taktykę walki partyzanckiej |
– poprawnie posługuje się terminami: działalność konspiracyjna, branka, dyktator, zesłanie
– zna wydarzenia związane z datami: 1863–1864 – pokazuje na mapie zasięg zaboru rosyjskiego – charakteryzuje postać i dokonania Romualda Traugutta |
– charakteryzuje sytuację narodu polskiego w zaborze rosyjskim
– wyjaśnia, dlaczego Polacy prowadzili działalność konspiracyjną – opisuje charakter i przebieg powstania styczniowego – przedstawia skutki powstania |
– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego
– wyjaśnia, dlaczego powstanie styczniowe upadło – ocenia postawę Polaków pod zaborem rosyjskim |
– porównuje powstanie styczniowe z innymi powstaniami
– przedstawia różne metody walki o polskość |
|
| 6. Maria Skłodowska-Curie – polska noblistka | – edukacja Marii Skłodowskiej-Curie na ziemiach polskich
– tajne nauczanie i Latający Uniwersytet – kariera naukowa Marii Skłodowskiej-Curie – Nagrody Nobla przyznane Marii Skłodowskiej-Curie – polscy nobliści – znaczenie terminów: tajne nauczanie, Nagroda Nobla, laureat |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: tajne nauczanie, laureat, Nagroda Nobla
– wyjaśnia, dlaczego Polacy nie mogli odbywać edukacji w języku polskim |
– poprawnie posługuje się terminami: Uniwersytet Latający
– charakteryzuje, na czym polegało tajne nauczanie – charakteryzuje postać Marii Skłodowskiej-Curie – wymienia, za jakie dokonania Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla |
– porównuje szkolnictwo XIX-wieczne i współczesne
– wyjaśnia, jak funkcjonował Uniwersytet Latający – wyjaśnia, dlaczego M. Skłodowska-Curie musiała wyjechać do Francji – przedstawia dokonania M. Skłodowskiej-Curie i wyjaśnia, za co została uhonorowana Nagrodą Nobla |
– wymienia innych polskich laureatów Nagrody Nobla
– opisuje swoją ulubioną dziedzinę naukową i jej wybitnego przedstawiciela – wyjaśnia rolę nauki w rozwoju cywilizacyjnym |
– opisuje działalność Marii Skłodowskiej-Curie podczas I wojny światowej | |
| Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce | |||||||
| 1. Józef Piłsudski i niepodległa Polska | – działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową
– udział Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej – odzyskanie niepodległości przez Polskę – walki o ustalenie granic II Rzeczypospolitej i Bitwa Warszawska – Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa – Narodowe Święto Niepodległości – znaczenie terminów: II Rzeczpospolita, Naczelnik Państwa |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: II Rzeczpospolita
– wskazuje na mapie obszar II RP – wie, kiedy i z jakiej okazji obchodzimy święto państwowe w dniu 11 listopada |
– poprawnie posługuje się terminami: I wojna światowa, Naczelnik Państwa
– zna wydarzenia związane z datami: 1914–1918; 11 listopada 1918 r., 15 sierpnia 1920 r. – charakteryzuje postać Józefa Piłsudskiego |
– charakteryzuje działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową
– wyjaśnia sytuację państw zaborczych po wybuchu I wojny światowej – przedstawia udział Legionów Polskich w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej – wyjaśnia, dlaczego dzień 11 listopada został ogłoszony świętem państwowym – wyjaśnia rolę Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości i budowie państwa polskiego |
– opisuje trudności polityczne w odbudowie państwa polskiego
– ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej – wyjaśnia, dlaczego w rocznicę Bitwy Warszawskiej Wojsko Polskie obchodzi swoje święto – omawia wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie się granic II Rzeczypospolitej |
– wyjaśnia sytuację geopolityczną w Europie powstałą w wyniku I wojny światowej | |
| *Bitwa
Warszawska |
– Rosja Sowiecka i komunizm
– wojna polsko-bolszewicka – Bitwa Warszawska i jej legenda – 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: II RP, ułani
– przedstawia głównodowodzącego wojsk polskich w bitwie pod Warszawą – odpowiada, jaki był wynik Bitwy Warszawskiej |
– poprawnie posługuje się terminami: komunizm, bolszewicy, cud nad Wisłą
– zna wydarzenie związane z datą: 15 sierpnia 1920 r. – wyjaśnia, dlaczego 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego |
– wyjaśnia genezę wojny o wschodnią granicę II RP
– omawia przebieg wojny polsko-bolszewickiej – ocenia postawę ludności polskiej wobec sowieckiego zagrożenia – charakteryzuje mit „cudu nad Wisłą” |
– wyjaśnia, jakie czynniki złożyły się na sukces wojsk polskich w wojnie z Rosją Sowiecką | – wyjaśnij, kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji
– podaje przykłady współcześnie istniejących krajów komunistycznych oraz opisuje życie ich mieszkańców |
|
| 2. Eugeniusz Kwiatkowski i budowa Gdyni | – problemy odrodzonej Polski
– zaślubiny Polski z morzem – zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego na polu gospodarczym – budowa portu w Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy – Gdynia polskim „oknem na świat” – znaczenie terminów: eksport, okręg przemysłowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: port, przemysł, minister, bezrobocie
– wskazuje na mapie Polski Gdynię – wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim „oknem na świat” |
– poprawnie posługuje się terminami: eksport, import, okręg przemysłowy
– charakteryzuje postać Eugeniusza Kwiatkowskiego – wskazuje na mapie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego |
– opisuje trudności gospodarcze i ustrojowe w odbudowie państwa polskiego
– przedstawia dokonania Eugeniusza Kwiatkowskiego |
– wyjaśnia, w jaki sposób rozwój gospodarczy wpływa na sytuację obywateli | – wyjaśnia rolę potencjału gospodarczego państwa we współczesnym świecie
– wymienia najważniejsze ośrodki przemysłowe współczesnej Polski |
|
| 3. Zośka, Alek i Rudy – bohaterscy harcerze | – sytuacja społeczeństwa polskiego pod niemiecką okupacją
– Szare Szeregi (Zośka, Alek, Rudy) – akcja pod Arsenałem – batalion „Zośka” w powstaniu warszawskim – powstanie warszawskie jako wyraz patriotyzmu młodego pokolenia – znaczenie terminów: okupacja, łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: okupacja
– wie, kiedy i gdzie wybuchła II wojna światowa – opisuje sytuację narodu polskiego pod niemiecką okupacją |
– poprawnie posługuje się terminami: łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi
– zna wydarzenia związane z datami: 1 września 1939 r., 1 sierpnia 1944 r. – charakteryzuje postaci Zośki, Alka i Rudego |
– opisuje najważniejsze akcje Szarych Szeregów, w tym akcję pod Arsenałem
– ocenia postawę młodzieży polskiej pod okupacją |
– charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego
– przedstawia politykę okupantów wobec Polaków (mord katyński) |
– podaje przykłady udziału żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej
– przedstawia przebieg powstania warszawskiego |
|
| 4. Pilecki i Inka – „żołnierze niezłomni” | – polityka Niemiec wobec ludności żydowskiej
– obozy koncentracyjne – raporty Witolda Pileckiego – represje komunistów i śmierć Witolda Pileckiego – polityka komunistów wobec polskiego podziemia – postawa Danuty Siedzikówny, ps. Inka – znaczenie terminów: obozy koncentracyjne, „żołnierze niezłomni” |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: obozy koncentracyjne
– opisuje politykę Niemiec wobec ludności żydowskiej – wyjaśnia, kto objął rządy w państwie polskim po zakończeniu II wojny światowej |
– poprawnie posługuje się terminem: „żołnierze niezłomni”
– zna zbrodnie niemieckie popełnione na Żydach – charakteryzuje postaci Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny – wyjaśnia, dlaczego dla wielu Polaków wojna się nie zakończyła – wyjaśnia pojęcie: „żołnierze niezłomni” |
– charakteryzuje postać i działalność Witolda Pileckiego
– opisuje represje komunistów wobec zwolenników prawowitych władz polskich – ocenia postawę Danuty Siedzikówny, ps. Inka |
– wyjaśnia, dlaczego państwo polskie znalazło się po II wojnie światowej w sowieckiej strefie wpływów
– charakteryzuje działalność partyzantki antykomunistycznej – wyjaśnia dramatyzm wyboru postaw przez obywateli wobec państwa polskiego po II wojnie światowej |
– wyjaśnia pojęcie: „suwerenność”
– wyjaśnia pojęcie: „żelazna kurtyna” oraz jego genezę – charakteryzuje postać i działalność Ireny Sendlerowej – wymienia największe niemieckie obozy koncentracyjne |
|
| 5. Jan Paweł II – papież pielgrzym | – opozycyjna rola Kościoła w czasach komunizmu
– wybór Karola Wojtyły na papieża – pielgrzymki papieża do ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!) – wsparcie Kościoła dla Polaków protestujących przeciw rządom komunistów – Jan Paweł II jako papież pielgrzym – znaczenie terminów: papież, konklawe, kardynał, pontyfikat |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: papież
– wie, kim był Karol Wojtyła – podaje miasto, w którym urodził się Karol Wojtyła |
– poprawnie posługuje się terminami: konklawe, kardynał, pontyfikat
– charakteryzuje rolę papieża jako przywódcy Kościoła katolickiego oraz jako autorytetu moralnego dla wiernych – wyjaśnia, dlaczego Jan Paweł II był darzony wielkim szacunkiem |
– opisuje sytuację społeczeństwa polskiego w czasach PRL
– charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w czasach komunizmu |
– wyjaśnia znaczenie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do kraju dla społeczeństwa polskiego | – wyjaśnia znaczenie słów Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! | |
| 6. „Solidarność” i jej bohaterowie | – kryzys PRL w latach 70. XX w.
– działalność opozycyjna – strajki robotnicze i powstanie NSZZ „Solidarność” – bohaterowie „Solidarności” – Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Jerzy Popiełuszko – wprowadzenie stanu wojennego i represje przeciwko opozycji – przełom 1989 r. i upadek komunizmu – znaczenie terminów: strajk, związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: demokracja, strajk
– wie, jak się nazywał pierwszy przywódca związku zawodowego „Solidarność” i późniejszy prezydent |
– poprawnie posługuje się terminami: związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół
– zna wydarzenia związane z datami: sierpień 1980, l989 – wyjaśnia, dlaczego w 1980 r. doszło do masowych strajków robotniczych – zna głównych bohaterów „Solidarności” – Lecha Wałęsę, Annę Walentynowicz, Andrzeja Gwiazdę, Jerzego Popiełuszkę |
– opisuje okoliczności zawiązania związku zawodowego „Solidarność”
– przedstawia główne postulaty „Solidarności” – wymienia ograniczenia, z jakimi wiązało się wprowadzenie stanu wojennego – wyjaśnia symbolikę Okrągłego Stołu |
– wskazuje różnice polityczne między czasami komunizmu a wolną Polską
– podaje przykłady protestów Polaków przeciwko władzom komunistycznym – wyjaśnia, jaką rolę odegrał stan wojenny |
– opowiada o rywalizacji między Związkiem Sowieckim a Zachodem
– wyjaśnia znaczenie i skutki rozmów Okrągłego Stołu |
|
Plan pracy realizowany przez nauczycieli historii SP 47 w Białymstoku w roku szkolnym 2018/2019.