Wymagania edukacyjne – język polski – klasa 4

Słowa z uśmiechem

Program nauczania języka polskiego w szkole podstawowej. Klasa IV

TREŚCI NAUCZANIA – KRYTERIA SZCZEGÓŁOWE I OGÓLNE

Temat lekcji.

Lektura i inne teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania
konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

ponadprogramowe

(ocena: celujący)

UCZEŃ
Rozdział I  Przygody dnia codziennego
„Do zobaczenia, wakacje… Wracamy do szkoły!”. René Goscinny, Jean‑Jacques Sempé, Nowe przygody Mikołajka (fragment)
  • wymienia postacie z opowiadania
  • czyta ze zrozumieniem informacje o autorze oraz ilustratorze tekstu
  • formułuje obietnicę w formie zdania pojedynczego

 

  • zna pojęcie bohater
  • podaje nazwisko autora oraz  nazwisko ilustratora tekstu
  • formułuje obietnicę w formie wypowiedzenia złożonego

 

  • wyjaśnia pojęcie bohater
  • podaje dodatkowe informacje o autorze tekstu
  • formułuje rady

 

  • wskazuje głównego bohatera i określa jego rolę
  • wyjaśnia rolę autora tekstu oraz rolę ilustratora
  • formułuje rady, dbając o jednolitość stylistyczną wypowiedzi
  • używa we właściwym kontekście słowa kreatywny

 

  • opisuje przedmioty, proponując twórcze i nietypowe podejście do ich funkcji
Bohaterowie twoich lektur przedstawiają się – rady dla mówiących
  • wypisuje formy powitania z tekstu
  • przedstawia się, podając podstawowe informacje o sobie
  • cytuje słowa prezentacji z tekstu
  • przedstawia się w kilku zdaniach, podając bardziej szczegółowe informacje o sobie
  • dopasowuje formy powitania i przedstawiania się do różnych sytuacji komunikacyjnych
  • opowiada o swoich zainteresowaniach
  • omawia zasady grzeczności obowiązujące w sytuacji powitania i przedstawiania się
  • przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej

 

  • objaśnia funkcję komunikacji niewerbalnej w sytuacji powitania
  • omawia sposoby powitania i przedstawiania się w różnych kręgach kulturowych
A, be, ce … uczę się. Zabawa literami. Alfabet
  • zna kolejne litery alfabetu
  • układa wyrazy w kolejności alfabetycznej przy niewielkim wsparciu nauczyciela

 

  • wymienia bezbłędnie kolejne litery alfabetu
  • układa samodzielnie wyrazy w kolejności alfabetycznej

 

  • wymienia dwuznaki stosowane w polskim piśmie
  • wykorzystuje znajomość alfabetu do zadań praktycznych

 

  • układa teksty ułatwiające zapamiętanie alfabetu
  • używa ze zrozumieniem terminów pierwodruk, autograf, rękopis
  • posługuje się związkiem frazeologicznym być alfą i omegą we właściwym kontekście
  • swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat alfabetu w różnych sytuacjach problemowych
Aby odróżnić literę od głoski, wystarczy choć trochę znać język polski. Głoska a litera
  • zna pojęcia głoskalitera
  • dzieli wyrazy o prostej budowie na litery i głoski

 

  • wymienia różnice między głoską a literą
  • dzieli wyrazy z dwuznakami na litery i głoski
  • podaje przykłady wyrazów z dwuznakami
  • dzieli wyrazy ze spółgłoskami miękkimi i zmiękczonymi na litery i głoski
  • podaje przykłady wyrazów o różnej liczbie liter i głosek
  • analizuje wpływ pojedynczych głosek na znaczenie słów

 

  • swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat liter i głosek w różnych sytuacjach problemowych
Nasze fonetyczne troski… Samogłoski i spółgłoski
  • wie, że głoski dzielą się na samogłoski i spółgłoski
  • wymienia wszystkie samogłoski w języku polskim, odróżnia samogłoski od spółgłosek
  • objaśnia różnicę w wymowie spółgłosek i samogłosek

 

  • objaśnia funkcję samogłosek w tworzeniu wyrazów

 

  • kreatywnie wykorzystuje wiedzę na temat samogłosek i spółgłosek w tworzeniu gier i zabaw językowych
„Co się może zdarzyć, gdy głowa pełna marzeń?” Joanna Kulmowa, Marzenia
  • zna pojęcie wers
  • określa swój stosunek do szkoły
  • opowiada w kilku zdaniach o swoich marzeniach

 

  • objaśnia pojęcie wers
  • określa stosunek osoby mówiącej do szkoły
  • opowiada, o czym można marzyć w szkole
  • cytuje wersy wiersza
  • wymienia przyczyny niechęci osoby mówiącej do szkoły
  • cytuje fragmenty wiersza na temat wyglądu i zachowania marzeń z wiersza
  • porównuje układ zapisu wiersza i prozy, wymienia różnice
  • objaśnia fragmenty tekstu o przenośnym znaczeniu
  • opisuje marzenie w sposób metaforyczny

 

  • analizuje tekst na poziomie metaforycznym
„Pierwsza pomoc w szkolnych wypadkach”. Słownik ortograficzny
  • korzysta ze słownika ortograficznego w celu poprawnego zapisu wyrazów

 

  • analizuje budowę słownika ortograficznego

 

  • analizuje sposób zapisu haseł w słowniku ortograficznym

 

  • analizuje sposób zapisu skrótów oraz innych informacji w słowniku
  • korzysta ze słownika internetowego
  • sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym, korzystając swobodnie ze skrótów, odsyłaczy i innych informacji
„Dzieci listy piszą… zabawne potyczki z epistolografią”. List – rady dla piszących

Grzegorz Kasdepke, List (fragment)

  • prezentuje bohaterów opowiadania
  • czyta ze zrozumieniem rady dla piszących list tradycyjny i e-mail
  • pisze krótki, komunikatywny list tradycyjny oraz e-mail na dowolny temat

 

  • opowiada krótko o najważniejszych zdarzeniach z opowiadania
  • omawia rady dla piszących list tradycyjny
  • pisze poprawny kompozycyjnie list tradycyjny oraz e-mail na zadany temat
  • wymienia powody wzmożonej korespondencji listownej i e-mailowej
  • omawia rady dla piszących e-mail
  • pisze list tradycyjny oraz     e-mail na zadany temat, uwzględnia wymogi formy wypowiedzi
  • wyjaśnia przyczyny zachowania bohaterów
  • omawia zasady grzeczności stosowane w korespondencji
  • wskazuje różnice między listem tradycyjnym

i e-mailem

  • pisze poprawne językowo, kompozycyjnie i stylistycznie listy w formie tradycyjnej i elektronicznej

 

  • pisze poprawne językowo i konstrukcyjnie listy tradycyjne i elektroniczne cechujące się nietypowym, oryginalnym podejściem do tematu
I kłopoty sprawić może, lecz ćwiczenie ci pomoże.  O różnych funkcjach głoski i
  • wie, że i jest samogłoską, może tworzyć wyrazy, podaje przykłady tej funkcji

 

  • wie, że i zmiękcza spółgłoski, podaje przykłady tej funkcji

 

  • objaśnia, kiedy i oznacza samogłoskę, a kiedy jest znakiem miękkości, podaje przykłady tych funkcji

 

  • podaje przykłady, kiedy oznacza samogłoskę, a jednocześnie jest znakiem miękkości

 

  • formułuje twórcze uwagi i przemyślane wskazówki ułatwiające innym uczniom zapamiętanie funkcji głoski i
Pa-lu-szek i głów-ka to szkol-na wy-mów-ka. O sylabach
  • zna pojęcie sylaba
  • dzieli wyrazy na sylaby

 

 

  • objaśnia pojęcie sylaba
  • wie, że ośrodkiem sylaby jest samogłoska

 

  • zna zasady przenoszenia wyrazów do następnej linii

 

  • poprawnie przenosi wyrazy do następnej linii, dzieląc je na sylaby
  • swobodnie i twórczo wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat podziału wyrazów na sylaby w różnych sytuacjach problemowych
„Igrzyska ortograficzne”. Pisownia wyrazów z rz
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni rz w podanym zestawie ortogramów
  • zna reguły pisowni rz
  • stara się stosować reguły pisowni rz w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni rz w podanym zestawie ortogramów

 

  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni rz
„Co by tu jeszcze zrobić, koledzy, co by tu zrobić?”. Czasownik i jego znaczenia
  • wymienia pytania, na które odpowiada czasownik
  • wie, że czasownik jest odmienną częścią mowy

 

  • rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy
  • rozpoznaje i tworzy formy liczby pojedynczej i mnogiej czasownika
  • rozpoznaje i tworzy formę czasu przeszłego czasownika

 

  • wie, że czasownik nazywa czynności i stany
  • rozpoznaje i tworzy formę osoby czasownika
  • odmienia czasownik przez osoby

 

 

  • odróżnia czynności od stanów
  • stosuje poprawne formy gramatyczne czasownika
  • stosuje świadomie formy czasu przeszłego i teraźniejszego czasownika w opowiadaniu

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące znaczenia i odmiany czasowników
„O ekscentrykach przy okazji bezokolicznika”. Formy osobowe i nieosobowe czasownika
  • wie, że czasownik występuje w formie osobowej i nieosobowej
  • podaje przykłady bezokoliczników

 

  • rozróżnia czasowniki w formie osobowej i nieosobowej
  • wie, że wymawiane tak samo zakończenia ‑źć, ‑ść są zapisywane w różny sposób

 

  • przekształca formę osobową czasownika na bezokolicznik i odwrotnie
  • zna i stosuje zasady pisowni –źć, –ść, –ąć w zakończeniach bezokolicznika
  • dopasowuje czasowniki w bezokoliczniku do wybranych frazeologizmów
  • poprawnie zapisuje zakończenia bezokolicznika

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące osobowych i nieosobowych form czasowników
„Kłopotliwa wizyta z myszą w tle”. Małgorzata Musierowicz, Szósta klepka (fragment)
  • wymienia zapamiętanych bohaterów
  • opowiada krótko o głównym zdarzeniu w tekście
  • omawia zdarzenia przedstawione na ilustracjach

 

 

  • wymienia wszystkich bohaterów tekstu
  • zna pojęcie zdarzenie
  • nadaje tytuły rysunkom

 

 

 

 

 

  • określa rolę poszczególnych bohaterów w przygotowaniach do wizyty
  • objaśnia pojęcie zdarzenie
  • nadaje tytuły wszystkim rysunkom

 

  • wyjaśnia przyczyny zdenerwowania państwa Żaków
  • objaśnia, w jaki sposób wybrane zdarzenie z tekstu wpłynęło na zmianę sytuacji bohaterów
  • nadaje jednorodne stylistycznie tytuły wszystkim rysunkom
  • tworzy oryginalny pod względem treści i formy poradnik tematyczny
Napisać plan ramowy? Z Pippi to frajda nie z tej ziemi! Plan ramowy – rady dla piszących

Astrid Lindgren, Pippi Pończoszanka (fragment)

  • czyta uważnie tekst
  • zna pojęcie opis
  • dopasowuje większość tytułów do odpowiadających fragmentów tekstu
  • przy wsparciu nauczyciela skraca większość wypowiedzi
  • czyta rady dla piszących plan ramowy
  • zapisuje plan ramowy odtwórczy uwzględniający większość zdarzeń
  • formułuje pytania do tekstu
  • objaśnia pojęcie opis
  • dopasowuje wszystkie tytuły do odpowiadających im fragmentów tekstu
  • samodzielnie skraca większość wypowiedzi
  • zapisuje plan ramowy odtwórczy uwzględniający wszystkie zdarzenia

 

  • cytuje fragmenty tekstu
  • wyszukuje elementy opisu w tekście
  • porządkuje większość podanych zdarzeń zgodnie z chronologią
  • samodzielnie skraca wszystkie wypowiedzi
  • zapisuje plan w formie wypowiedzeń bez czasownika

 

  • ocenia prawdziwość twierdzeń dotyczących tekstu
  • opisuje elementy wyglądu bohaterki
  • porządkuje wszystkie podane zdarzenia zgodnie z chronologią
  • tworzy jednolite językowo wypowiedzi w różnych formach

 

  • opisuje bohaterkę, wykorzystując informacje spoza tekstu, stosując funkcjonalnie różnorodne środki językowe
„Dobry żart tynfa wart”. Pisownia wyrazów z ż
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni ż w podanym zestawie ortogramów

 

  • zna reguły pisowni ż
  • stara się stosować reguły pisowni ż w podanym zestawie ortogramów

 

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ż w podanym zestawie ortogramów
  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ż
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ż

 

Kto ma pilota, ten ma władzę. Maciej Wojtyszko, Bolek i Lolek. Straszne skutki oglądania telewizji (fragment) – rady dla czytających
  • czyta tekst w sposób umożliwiający zrozumienie treści
  • wyszukuje wypowiedzi bohaterów tekstu
  • formułuje krótką wypowiedź wyrażającą prośbę
  • wypowiada się na temat swoich doświadczeń związanych z oglądaniem telewizji
  • czyta poprawnie tekst, wyznacza granice zdań
  • czyta poprawnie wypowiedzi bohaterów tekstu, oddając ich uczucia i emocje
  • formułuje kulturalną wypowiedź wyrażającą prośbę
  • wypowiada się na temat zasad oglądania telewizji w swoim domu

 

  • czyta płynnie tekst, zwraca uwagę na znaki interpunkcyjne, podkreśla głosem ważne słowa
  • porównuje wypowiedzi bohaterów i narratora
  • formułuje wypowiedź wyrażającą prośbę i podaje jej uzasadnienie
  • ocenia, jak oglądanie telewizji wpłynęło na zachowanie bohaterów opowiadania
  • czyta tekst, stosuje odpowiednie tempo i intonację w zależności od treści
  • objaśnia pojęcie dialog i omawia sposób jego zapisu w tekście
  • dobiera przemyślane argumenty uzasadniające prośbę
  • objaśnia komizm sytuacji przedstawionej w opowiadaniu
  • twórczo wykorzystuje w swoich pracach i projektach informacje wyszukane w sieci
„Tańczę, śpiewam i maluję, czyli jak się relaksuję”. Czas teraźniejszy czasowników
  • zna pojęcie czas teraźniejszy czasownika
  • używa nie z czasownikami w przeczeniach

 

  • wyszukuje i wskazuje czasowniki w czasie teraźniejszym
  • zna regułę pisowni nie z czasownikami

 

 

  • odmienia według wzoru czasowniki w czasie teraźniejszym przez osoby i liczby
  • stara się stosować reguły pisowni nie z czasownikami

 

  • zapisuje poprawne formy gramatyczne czasowników w czasie teraźniejszym
  • zapisuje poprawnie nie z czasownikami

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat czasu teraźniejszego  czasowników
  • poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form czasowników w czasie teraźniejszym
„Nie dajmy się zaczarować telewizorom”. Stanisław Grochowiak, Telewizor
  • wyszukuje w tekście fragmenty dotyczące wyobraźni
  • wypowiada się na temat wyobraźni na podstawie własnych doświadczeń
  • prezentuje w krótkiej wypowiedzi  ulubiony program telewizyjny
  • cytuje fragmenty wiersza dotyczący wyobraźni
  • wyszukuje w tekście konkretne rzeczy, ukazane w nietypowym kontekście
  • prezentuje ulubiony program, uzasadnia wybór
  • podaje synonimy rzeczownika wyobraźnia
  • wymienia filmy przywołane w wierszu, nadaje im tytuły
  • wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z oglądania telewizji

 

  • wyjaśnia znaczenie słowa wyobraźnia
  • wybiera tezę najtrafniej oddającą sens wiersza
  • omawia w kontekście wiersza zagrożenia związane z oglądaniem telewizji

 

  • wyraża własny punkt widzenia na temat programów telewizyjnych, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
„Wehikułem czasu w…”. Czas przeszły czasowników
  • zna pojęcie czas przeszły czasownika
  • wie, że czasowniki w czasie przeszłym występują w różnych rodzajach
  • wyszukuje i wskazuje czasowniki w czasie przeszłym
  • wie, że czasowniki w czasie przeszłym odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje

 

  • odmienia czasowniki przez rodzaje
  • zapisuje poprawnie nie z czasownikami
  • funkcjonalnie używa form czasu przeszłego w tekście
  • przekształca wypowiedzenia, stosując odpowiednie formy rodzaju czasownika
  • wykorzystuje twórczo i funkcjonalnie posiadaną wiedzę na temat czasu przeszłego czasowników
  • poprawnie używa w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych trudnych form czasowników w czasie przeszłym
„Tajemnica goni tajemnicę”. Liliana Bardijewska, Dom ośmiu tajemnic (fragment)
  • wymienia kolejne zdarzenia z tekstu
  • zna pojęcie narrator
  • wypowiada się na temat sposobu rozwiązywania sporów
  • opowiada o zdarzeniach z tekstu
  • objaśnia pojęcie narrator
  • zna pojęcie argument

 

  • określa precyzyjnie miejsca zdarzeń
  • objaśnia pojęcie narracja
  • objaśnia funkcję argumentu w wypowiedzi
  • wykorzystuje informacje z przypisów w opowiadaniu o zdarzeniach
  • analizuje wiedzę narratora o zdarzeniach i bohaterze
  • formułuje wypowiedź zawierającą argumenty odwołujące się do doświadczenia ucznia
  • wyszukuje w tekście informacje wyrażone pośrednio (ukryte) na temat stanu i uczuć bohatera
  • wyraża własny punkt widzenia na temat sposobu rozwiązywania sporów, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
„Czy wróżka prawdę ci powie?”. Czas przyszły czasowników
  • zna pojęcie czas przyszły czasownika
  • tworzy formy czasu przyszłego czasowników

 

  • wyszukuje i wskazuje czasowniki w czasie przyszłym
  • wie, że czas przyszły ma formę prostą i formę złożoną
  • zapisuje poprawnie nie z czasownikami

 

  • odmienia przez osoby i liczby czasowniki w czasie przyszłym w formie prostej i złożonej
  • wie, że czasownik może mieć tylko jedną z form czasu przyszłego: prostą lub złożoną
  • odmienia czasowniki w czasie przyszłym przez rodzaje
  • stosuje poprawne formy gramatyczne czasowników w czasie przyszłym

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat czasu przyszłego czasowników
„Zobaczyć ducha”. Anna Onichimowska, Duch starej kamienicy (fragment)
  • podaje najistotniejsze informacje o głównym bohaterze
  • określa czas i miejsce zdarzeń
  • wyodrębnia zdarzenia
  • zna pojęcie świat przedstawiony
  • przedstawia głównego bohatera
  • wymienia na podstawie definicji elementy świata przedstawionego

 

  • wyjaśnia, na czym polega odmienność bohatera
  • objaśnia pojęcie świat przedstawiony
  • zna pojęcie fikcja literacka

 

  • pisze informację na temat bohatera do publikacji tematycznej
  • wyjaśnia funkcję autora i funkcję narratora
  • analizuje różnice między światem rzeczywistym a fikcją literacką
  • twórczo wykorzystuje w swoich pracach i projektach informacje wyszukane w internecie
„Latać każdy może – jeden lepiej, drugi …”. Janusz Christa Kajko i Kokosz. Szkoła latania (fragment)
  • czyta ze zrozumieniem komiks
  • omawia elementy świata przedstawionego w utworze
  • czyta informacje na temat komiksu
  • tworzy jeden rysunek komiksowy

 

  • omawia sposób zapisu wypowiedzi i myśli bohaterów komiksu
  • wskazuje konsekwencje zdarzeń
  • podaje najważniejsze informacje o historii polskiego komiksu

 

  • wskazuje słowa narratora oraz określa sposób oddania ruchu postaci w komiksie
  • omawia reakcje  bohaterów na niespodziewane zdarzenie
  • uzupełnia zdanie definiujące komiks
  • tworzy prosty komiks na podstawie lektury
  • uzasadnia przyczyny zapisu niektórych wyrazów wielkimi literami
  • prezentuje humorystyczne elementy opowieści, określa typ komizmu
  • prezentuje informacje na temat popularnych serii komiksowych

 

  • tworzy komiks cechujący się ciekawym ujęciem tematu i bogactwem środków charakterystycznych dla tego tekstu kultury
„Przygody są po to, by o nich opowiadać”. Opowiadanie odtwórcze – rady dla piszących
  • czyta rady dla piszących opowiadanie
  • zna kompozycję opowiadania
  • zna pojęcie akapit
  • przy wsparciu nauczyciela pisze krótkie opowiadanie odtwórcze
  • zna określenia czasu charakterystyczne dla różnych części kompozycyjnych opowiadania
  • omawia informacje zamieszczone w kolejnych akapitach tekstu
  • pisze krótkie opowiadanie odtwórcze, korzystając z rad dla opowiadających
  • zna funkcję związków przyczynowo-skutkowych w opowiadaniu
  • rozumie funkcję akapitu w tekście
  • pisze rozbudowane opowiadanie odtwórcze

 

  • dostrzega wpływ środków językowych na narrację
  • konsekwentnie stosuje podział na akapity w swojej wypowiedzi
  • pisze poprawne językowo i kompozycyjnie opowiadanie odtwórcze

 

  • pisze bezbłędne językowo opowiadanie – oryginalne pod względem treści i stylu

 

Temat lekcji.

Lektura i inne teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania
konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

ponadprogramowe

(ocena: celujący)

UCZEŃ
Rozdział II Świąteczne nastroje
„Rodzinny detektyw na tropie”. Jan Twardowski, Nowe patyki i patyczki (fragment)
  • stosuje podstawowe słownictwo nazywające pokrewieństwo
  • zna pojęcie zdrobnienie
  • przedstawia w uproszczonej formie graficzny obraz historii swojej rodziny
  • tworzy zdrobnienie od podstawowej formy imienia
  • wykonuje schematyczne, niezbyt rozbudowane drzewo genealogiczne

 

  • sporządza listę członków bliższej i dalszej rodziny bohatera
  • podaje przykłady zdrobnień innych niż imiona
  • wykonuje rozbudowane drzewo genealogiczne

 

  • prezentuje rodzinę bohatera opowiadania, używając w poprawnym kontekście różnych słów określających  pokrewieństwo
  • tworzy różne zdrobnienia jednej formy imienia
  • wykonuje drzewo genealogiczne uzupełnione rysunkami lub zdjęciami członków swojej rodziny
  • wykonuje oryginalne pod względem formy  drzewo genealogiczne, zawierające ciekawe rozwiązania graficzne

 

„Kto i co się schowało na zdjęciu, które przetrwało?”. Rzeczownik i jego znaczenia
  • zna pojęcie rzeczownik

 

  • wie, na jakie pytania odpowiada rzeczownik
  • podaje rzeczowniki nazywające osoby o przeciwstawnych cechach

 

  • rozpoznaje rzeczownik wśród innych części mowy
  • podaje różne znaczenia tego samego rzeczownika

 

  • wyróżnia kategorie znaczeniowe rzeczownika
  • stosuje synonimy

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące rzeczownika i jego znaczenia
„Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny, tam się człowiek napije, nadysze ojczyzny”. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (fragment)
  • czyta z uwagą zamieszczony w podręczniku fragment Pana Tadeusza
  • wyszukuje informacje na temat czasu powstania wskazanych dzieł malarskich
  • nadaje tytuł fragmentowi utworu
  • wypowiada się na temat bohaterów historycznych w utworze
  • opowiada o zdarzeniach z punktu widzenia bohatera tekstu
  • wypowiada się na temat dzieł malarskich w odniesieniu do treści tekstu literackiego
  • objaśnia pojęcie epopeja narodowa w odniesieniu do omawianego tekstu
  • opisuje bohatera,  wykorzystując funkcjonalnie informacje z tekstu
  • tworzy opowiadanie zainspirowane treścią utworu, twórczo wykorzystując informacje z tekstu oraz inny źródeł
„Skarby wyciągnięte z lamusa”. Opis przedmiotu – rady dla piszących
  • zna kompozycję opisu przedmiotu
  • przy wsparciu nauczyciela tworzy krótki opis przedmiotu
  • używa ze świadomością celu określeń opisujących przedmioty
  • tworzy krótki opis przedmiotu, korzystając z rad dla opisujących przedmioty
  • używa ze świadomością celu wyrazów bliskoznacznych oraz określeń wartościujących
  • tworzy opis przedmiotu, używając różnorodnych środków językowych
  • tworzy poprawny językowo i kompozycyjnie opis przedmiotu

 

  • tworzy bezbłędny językowo opis przedmiotu – oryginalny pod względem treści i stylu
„W szkolnej bibliotece szukam w kartotece…”. Liczba i rodzaj rzeczownika
  • zna pojęcie liczby i rodzaju rzeczownika
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni nie z rzeczownikami
  • rozpoznaje rodzaj rzeczownika na podstawie zaimków wskazujących
  • zna regułę pisowni nie z rzeczownikami
  • zna zasadę, że rzeczowniki mają przypisany rodzaj i nie odmieniają się przez rodzaje
  • stara się stosować regułę pisowni nie z rzeczownikami

 

  • tworzy samodzielnie formy podstawowe rzeczownika w celu określenia rodzaju
  • zapisuje poprawnie nie z rzeczownikami

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące liczby i rodzaju rzeczownika
„Mieć szerokie horyzonty”.  Rzeczowniki własne i pospolite
  • wie, że rzeczowniki dzielą się na własne i pospolite
  • zna reguły pisowni rzeczowników własnych i pospolitych
  • wskazuje rzeczowniki własne
  • zapisuje imiona ludzi, zwierząt i miejsc wielką literą

 

  • odróżnia rzeczowniki własne od pospolitych
  • stara się stosować reguły pisowni rzeczowników własnych i pospolitych w podanym zestawie ortogramów
  • odróżnia poszczególne kategorie rzeczowników własnych i pospolitych
  • zapisuje poprawnie rzeczowniki własne i pospolite w podanym zestawie ortogramów
  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje posiadaną wiedzę na temat rzeczowników własnych i pospolitych

 

„Uczucia w biało-czerwonych barwach”. Władysław Bełza, Katechizm dziecka polskiego (Kto ty jesteś?…)
  • czyta z uwagą wiersz
  • opisuje sytuację przedstawioną na obrazie
  • wyszukuje wskazane informacje w słowniku ortograficznym
  • opisuje precyzyjnie polskie symbole narodowe
  • określa temat utworu
  • wykorzystuje informacje o historii Polski w analizie utworu poetyckiego
  • objaśnia reguły pisowni wyrazu ojczyzna
  • opisuje polskie symbole narodowe

 

  • określa uczucia i emocje wyrażane przez osobę mówiącą
  • wyszukuje informacje z tekstu wyrażone wprost i pośrednio
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat reguł pisowni wyrazu ojczyzna
  • opisuje polskie symbole narodowe
  • objaśnia znaczenie epitetu, odwołując się do treści utworu
  • analizuje ilustracyjny charakter dzieła malarskiego
  •  wyraża opinię, uzasadniając swoje stanowisko
  • opisuje precyzyjnie polskie symbole narodowe
  • interpretuje treść utworu, odwołując się do kontekstów aksjologicznych
„Dziwne stworzenie w znajome przemienię”.  Przymiotnik i jego znaczenia
  • zna pojęcie przymiotnik
  • wie, na jakie pytania odpowiada przymiotnik

 

  • rozpoznaje przymiotnik wśród innych części mowy
  • dostrzega stylistyczną funkcję przymiotników

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące przymiotnika i jego znaczenia
  • opisuje postacie literackie, wykorzystując dodatkową wiedzę na ich temat, stosując funkcjonalnie różne przymiotniki
„Ciepłe dni w kolorze śliwkowym”. Liczba i rodzaj przymiotnika
  • zna kategorie liczby i rodzaju przymiotnika
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni nie z przymiotnikami
  • odmienia przymiotnik przez liczby i rodzaje
  • zna regułę pisowni nie z przymiotnikami

 

  • dopasowuje formę przymiotnika do formy rzeczownika
  • stara się stosować regułę pisowni nie z przymiotnikami

 

  • tworzy poprawne formy rodzajowe w liczbie mnogiej przymiotnika
  • zapisuje poprawnie nie z przymiotnikami

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące liczby i rodzaju przymiotnika
„Dźwięki i słowa serce najbliższe”. Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
  • nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst
  • wyszukuje w podręczniku informacje o autorze słów Mazurka Dąbrowskiego oraz dacie ustanowienia tego utworu hymnem państwowym
  • zna pojęcie hymn narodowy
  • cytuje powtarzające się fragmenty hymnu
  • zna pojęcia zwrotka
  • recytuje z pamięci fragmenty Mazurka Dąbrowskiego
  • wymienia postacie historyczne przywołane w tekście
  • podaje informacje o okolicznościach powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech
  • objaśnia pojęcie hymn narodowy
  • zna pojęcie refren
  • objaśnia pojęcie zwrotka na podstawie tekstu
  • recytuje z pamięci tekst Mazurka Dąbrowskiego
  • korzysta z przypisów podczas lektury hymnu

 

  • podaje kilka informacji na temat postaci historycznych z hymnu
  • wskazuje osobę mówiącą i uzasadnia swoje zdanie, odwołując się do tekstu oraz informacji w podręczniku
  • wymienia zasady zachowania się podczas słuchania lub wykonywania hymnu
  • objaśnia pojęcie refren
  • dostrzega rytmotwórczą funkcję zwrotki
  • artykułuje prawidłowo głoski podczas recytacji
  • wie, co łączy postacie historyczne przywołane w tekście hymnu
  • określa sytuację podmiotu lirycznego
  • wymienia okoliczności, w których wykonywany jest hymn państwowy
  • podaje wartości, które zostały przekazane w refrenie hymnu państwowego
  • podejmuje próby głosowej interpretacji recytowanego tekstu
  • analizuje i interpretuje tekst hymnu, posługując się swobodnie kontekstem historycznym
„Niezręcznie postąpili, błąd szybko naprawili”. Przysłówek i jego znaczenia
  • zna pojęcie przysłówek
  • wie, że większość przysłówków pochodzi od przymiotników
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni nie z przysłówkami
  • wie, na jakie pytania odpowiada przysłówek
  • tworzy przysłówki od przymiotników
  • zna reguły pisowni nie z przysłówkami
  • rozpoznaje przysłówek wśród innych części mowy
  • odróżnia przysłówki pochodzące i niepochodzące od przymiotników
  • stosuje reguły pisowni nie z przysłówkami
  • określa funkcje przysłówka
  • używa odpowiednich przysłówków do objaśniania znaczeń frazeologizmów
  • zapisuje poprawnie nie z przysłówkami
  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę oraz  umiejętności językowe dotyczące przysłówka i jego znaczenia
„Człowiek żyje tak długo, jak długo trwa pamięć o nim”. Czesław Janczarski, Kamienna płyta

Helena Bechlerowa, Święto Zmarłych

  • czyta z uwagą wiersze
  • zna pojęcie osoba mówiąca w wierszu
  • przy wsparciu nauczyciela opisuje nagrobek pisarza, przedstawiony na ilustracji

 

  • wskazuje w wierszu słowa związane ze świętem Wszystkich Świętych
  • objaśnia pojęcie osoba mówiąca w wierszu
  • wyszukuje informacje o zabytkowej nekropolii

 

  • opisuje miejsce przywołane w wierszu
  • wypowiada się na temat osoby mówiącej w wierszu
  • objaśnia reguły dotyczące pisowni słowa cmentarz
  • wypowiada się na temat treści wierszy, używając słów pamięć, bohaterstwo
  • analizuje różnicę w sposobie wypowiedzi podmiotu lirycznego w obu wierszach
  • ze zrozumieniem i we właściwym kontekście używa nazwy nekropolia
  • w sposób dojrzały i przemyślany wypowiada się na temat wartości w przywołanych wierszach
„Nadszedł wieczór andrzejkowy. Kto na wróżby jest gotowy?” Pisownia wyrazów z ó
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni ó w podanym zestawie ortogramów

 

  • zna reguły pisowni ó

 

  • stara się stosować reguły pisowni ó w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ó w podanym zestawie ortogramów

 

  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ó
„Skrzydlata kawaleria”. Kazimierz Szymeczko, A to historia! Opowiadania z dziejów Polski (fragment)
  • określa temat opowiadania
  • zna pojęcie geneza
  • opisuje sytuacje przedstawione na obrazach
  • zna pojęcie anegdota

 

  • wyszukuje wskazane informacje na mapie
  • ustala kolejność zdarzeń przywołanych w tekście
  • opisuje wygląd husarza, korzystając z różnych źródeł informacji
  • objaśnia znaczenie przydomka
  • uzasadnia swoje zdanie, odwołując się do tekstu
  • objaśnia pojęcie geneza
  • opowiada o zdarzeniach, wchodząc w rolę fikcyjnej postaci
  • wyciąga wnioski na temat skutków zdarzeń
  • objaśnia treść anegdoty

 

  • omawia miejsce i okoliczności zdarzeń na podstawie tekstu i mapy historycznej
  • podaje wyrazy bliskoznaczne do słowa geneza
  • rozpoznaje emocje wyrażone za pomocą różnych form ekspresji malarskiej
  • analizuje i interpretuje tekst, odwołując się swobodnie do kontekstu historycznego i kulturowego
„Kuchenne szaleństwa babci Urszuli”. Pisownia wyrazów z u
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni u w podanym zestawie ortogramów

 

  • zna reguły pisowni u

 

  • stara się stosować reguły pisowni u w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni u w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni u
„Wielkie marzenia o małym psie”. Grzegorz Kasdepke, Rózga (fragment)
  • przedstawia krótko głównego bohatera opowiadania
  • wyjaśnia, co bohater musiał zrobić, aby dostać psa

 

  • przedstawia innych bohaterów
  • opowiada o spacerach głównego bohatera
  • zna pojęcie obrazowanie realistyczne
  • pisze krótką informację o bohaterze w jego imieniu
  • zapisuje najważniejsze szczegóły dotyczące spacerów bohatera
  • objaśnia pojęcie obrazowanie realistyczne
  • opisuje przeżycia bohatera związane z nietypowym prezentem, ocenia prezent
  • odwołuje się do przykładów z tekstu, objaśniając pojęcie obrazowanie realistyczne

 

  • przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane,  twórcze uwagi
„Ortograficzne upominki”. Pisownia wyrazów z ó i u
  • wyszukuje wyrazy z ó i u w podanym zestawie wyrazów
  • korzysta ze słownika ortograficznego
  • zapisuje wyrazy na mapie mentalnej utrwalającej reguły pisowni ó i u
  • zapisuje poprawnie większość wyrazów z ó u w podanym zestawie ortogramów
  • zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z ó i u w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ó oraz u
„Radość świętowania”. Teofil Lenartowicz, Mizerna cicha (fragment)
  • zna pojęcie kolęda
  • czyta ze zrozumieniem informację o szopkach krakowskich
  • nazywa emocje związane z lekturą tekstu

 

  • objaśnia termin kolęda w odniesieniu do tekstu Lenartowicza
  • ocenia funkcję ilustracji
  • opowiada o tradycjach i zwyczajach bożonarodzeniowych obchodzonych w rodzinie

 

  • zestawia przeciwstawne określenia z tekstu kolędy
  • porównuje tekst literacki z innym tekstem kultury
  • komentuje informacje na temat wierzeń dotyczących nocy wigilijnej

 

  • uzasadnia użycie przeciwstawnych określeń w tekście kolędy
  • wymienia dodatkowe elementy do wzbogacenia szopki
  • tworzy rozbudowane opowiadanie związane tematycznie z Bożym Narodzeniem

 

  • tworzy opowieść –  oryginalną pod względem treści, formy języka i stylu
„Gdy ze starym spotyka się Nowy Rok”. Ludwik Jerzy Kern, Bajka o Starym i Nowym Roku
  • wymienia sukces odniesiony w mijającym roku
  • wymienia bohaterów wiersza
  • zna pojęcie przysłowie
  • czyta informacje na temat pisowni świąt, dni świątecznych, obrzędów, zabaw i zwyczajów
  • zapisuje poprawnie jednym sposobem datę dzienną

 

  • opowiada o sukcesie odniesionym w odchodzącym roku
  • przedstawia okoliczności spotkania Starego i Nowego Roku z wiersza
  • objaśnia pojęcie przysłowie, odwołuje się do jednego wybranego przykładu
  • zapisuje poprawnie nazwy święta, zwyczaju i zabawy
  • zapisuje poprawnie dwoma sposobami datę dzienną
  • opowiada o sposobach świętowania przyjścia Nowego Roku
  • opisuje bohaterów wiersza
  • analizuje treść przysłów
  • zapisuje nazwy podanych świąt, zwyczajów i zabaw, dopasowuje do nich daty
  • zapisuje poprawnie różne daty trzema sposobami

 

  • podsumowuje mijający rok, analizując osiągnięcia i nabyte doświadczenia
  • konstruuje pytania kierowane do bohaterów wiersza
  • podaje przykłady kilku przysłów
  • omawia różnice w sposobach zapisu dat

 

 

  • tworzy logiczną wypowiedź ustną  o charakterze podsumowującym, dbając o poprawność językową, odpowiednią kompozycję i bogate słownictwo
„Niech spełnią się życzenia”. Życzenia – rady dla piszących
  • czyta informacje o historii kartki pocztowej
  • czyta rady dla piszących życzenia
  • przy wsparciu nauczyciela pisze treść życzeń

 

  • wypowiada się na temat preferowanego sposobu składania życzeń
  • pisze życzenia, korzystając z rad dla piszących życzenia

 

  • proponuje nazwy dla e‑kartek
  • projektuje kartkę noworoczną wraz z życzeniami

 

  • tłumaczy tekst życzeń na język ogólnopolski
  • zapisuje bezbłędnie życzenia na zaprojektowanej samodzielnie kartce noworocznej

 

  • pisze bezbłędne językowo oraz formalnie życzenia – oryginalne pod względem treści i stylu
Rozdział III Marzenia zwykłe i niezwykłe
„Podjąć wyzwanie”. Wilhelm Grimm, Jacob Grimm, Królowa pszczół (fragment)

 

  • opowiada o emocjach towarzyszących lekturze baśni
  • czyta uważnie notkę biograficzną o braciach Grimm,
  • wymienia bohaterów zdarzeń
  • zna pojęcie wydarzenie fantastyczne
  • zna pojęcie postać fantastyczna

 

  • podaje tytuły kilku baśni braci Grimm
  • określa powody podróży starszych braci oraz Głuptaska
  • objaśnia pojęcie wydarzenie fantastyczne
  • objaśnia pojęcie postać fantastyczna

 

  • podaje kilka faktów z życia braci Grimm
  • ocenia zachowanie braci oraz Głuptaska w drodze do zamku
  • wskazuje przykłady postaci i zdarzeń fantastycznych w utworze
  • określa, na czym polega szczęśliwe zakończenie baśni

 

  • opowiada o życiu i twórczość braci Grimm
  • wymienia cechy bohatera
  • podaje przykłady postaci i wydarzeń fantastycznych w innych utworach literackich
  • podaje przykłady postaci fantastycznych z poznanych utworów literackich

 

  • formułuje ocenę moralną bohatera, odwołując się do uniwersalnych wartości etycznych
„Do szczęścia trzeba niewiele…, gdy się zgubi pantofelek” Charles Perrault, Kopciuszek, czyli pantofelek z popieliczki
  • prezentuje bohaterów baśni
  • wymienia wyrazy przeciwstawne do słów dobro, skromność, pracowitość
  • nazywa emocje przeżywane przez bohaterkę
  • wie, że obecność przesłania jest jedną z cech baśni
  • rozpoznaje baśniowe rekwizyty
  • opowiada o życiu  bohaterki
  • zna pojęcie kontrast
  • wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio na temat przyczyn zdarzenia
  • objaśnia pojęcie przesłanie w odniesieniu do baśni o Kopciuszku
  • opowiada o zdarzeniach związanych z obecnością baśniowych rekwizytów

 

  • opisuje i ocenia zachowanie członków rodziny wobec tytułowej bohaterki
  • objaśnia pojęcie kontrast
  • tworzy wypowiedź w formie zaproszenia
  • charakteryzuje bohaterkę, używając właściwego związku wyrazowego
  • szczegółowo analizuje informacje umieszczone na plakatach teatralnych
  • zestawia cechy bohaterek, ukazując przeciwieństwa ich charakterów i zachowania
  • używa słowa kontrast, omawiając wygląd postaci z widowiska baletowego
  • stosuje różne formy ekspresji wygłaszając mowę, w imieniu  baśniowej postaci
  •  formułuje na podstawie wierszowanych morałów przesłanie baśni
  • wyraża opinię, uzasadniając swoje stanowisko
  • wykorzystuje w interpretacji tekstu elementy wiedzy o kulturze
  • tworzy oryginalną pod względem treści, uwspółcześnioną wersję baśni
„O bohaterach przy harcerskim ognisku”. Pisownia wyrazów z h
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni h w podanym zestawie ortogramów

 

  • zna reguły pisowni h

 

  • stara się stosować reguły pisowni h w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni h w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni h
„Baśniowy przepis na supermana”. Kazimierz Władysław Wójcicki, O Waligórze i Wyrwidębie
  • wymienia imiona głównych bohaterów, wyjaśnia, dlaczego tak zostali nazwani
  • wyjaśnia pochodzenie magicznych rekwizytów
  • cytuje ogłoszenie króla o nagrodzie za zabicie smoka
  • wymienia dowolny motyw powtarzający się w różnych baśniach

 

  • prezentuje bohaterów, omawia ich pochodzenie i źródło niezwykłej siły
  • cytuje fragment prezentujący właściwości magicznych trzewiczków
  • podaje kilka określeń smoka
  • wymienia zdarzenie, postać, przedmiot jako powtarzające się elementy świata przedstawionego w różnych utworach
  • wymienia innych siłaczy – bohaterów literackich i filmowych
  • wyjaśnia, w jaki sposób bracia wykorzystali moc trzewiczków
  • opowiada o walce braci ze smokiem
  • zna pojęcie motyw wędrowny, podaje przykład motywu wędrownego

 

  • opowiada o wyczynach wybranego bohatera filmowego
  • wymienia inny magiczny rekwizyt baśniowy
  • wymyśla sposób pokonania komputerowego smoka
  • objaśnia na przykładach pojęcie motyw wędrowny
  • projektuje grę planszową nawiązującą do świata przedstawionego utworu

 

  • twórczo wykorzystuje w swoich pracach i projektach różne konteksty kulturowe dotyczące baśniowych zdarzeń, miejsc i bohaterów
„Strach ma wielkie oczy”. Pisownia wyrazów z ch
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni ch w podanym zestawie ortogramów

 

  • zna reguły pisowni ch

 

  • stara się stosować reguły pisowni ch w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ch w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ch
„Chciwemu i pół świata mało” Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce

 

  • czyta uważnie i analizuje  tekst baśni oraz informacje z przypisów
  • opisuje i ocenia zachowanie rybaka oraz jego żony
  • zna pojęcie obrazowanie fantastyczne
  • omawia sytuacje przedstawione na ilustracjach
  • czyta wypowiedzi bohaterów
  • tworzy plan odtwórczy tekstu
  • określa motywy postępowania żony rybaka
  • objaśnia pojęcie obrazowanie fantastyczne
  • wyszukuje właściwe fragmenty tekstu
  • analizuje wypowiedzi bohaterów pod kątem złamania zasad etykiety językowej

 

  • wykorzystuje wiedzę na temat fikcji literackiej w analizie świata przedstawionego utworu
  • objaśnia treść przysłowia w kontekście omawianej historii
  • formułuje przesłanie baśnie
  • odczytuje tekst poprzez przekład intersemiotyczny
  • formułuje wniosek na temat szacunku dla odbiorcy wyrażanego poprzez formę językową
  • objaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworze
  • wyraża przemyślany sąd o żonie rybaka i jej postępowaniu
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat cech baśni w analizie tekstu
  • interpretuje przenośne znaczenia wybranych elementów świata przedstawionego utworu
  • formułuje przemyślane rady na temat kultury wypowiedzi
  • wyraża refleksję na temat wartości materialnych i niematerialnych w kontekście omawianej historii
„Proszę o ciszę! Baśń się tworzy”. Grzegorz Ptak, Oto moja baśń – cykl obrazów
  • wypowiada się na temat serii obrazów
  • porządkuje obrazy w ustalonej przez siebie kolejności
  • wymienia kilka cech baśni

 

  • nadaje postaciom na obrazach imiona
  • tytułuje każdy obraz
  • wymienia większość cech baśni

 

  • wybiera postaci kontrastowe
  • układa plan opowieści na podstawie obrazów
  • objaśnia cechy baśni
  • przypisuje nadzwyczajne umiejętności postaci fantastycznej
  • zapisuje plan opowieści w jednolitej formie
  •  wykorzystuje wiedzę o cechach baśni w pracy redakcyjnej inspirowanej obrazami
  • tworzy oryginalną pod względem treści i stylu baśń inspirowaną serią obrazów
„Czy to bajka, czy nie bajka? Myślcie sobie, jak tam chcecie…”. O różnych wypowiedzeniach i intencjach mówiącego
  • zna pojęcie wypowiedzenie
  • rozpoznaje wybrane intencje wypowiedzi

 

  • objaśnia pojęcie wypowiedzenie
  • stosuje wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące w zależności od celu wypowiedzi
  • wskazuje, czym charakteryzuje się wypowiedzenie
  • tworzy wypowiedzenia pytające dotyczące najważniejszych treści tekstu

 

  • omawia cechy charakterystyczne wypowiedzenia, odwołując się do przykładów
  • stosuje różne typy wypowiedzeń w funkcji impresywnej

 

  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o różnych typach wypowiedzeń w celu precyzyjnego wyrażania intencji wypowiedzi
„Gorące serca dwa”. Hans Christian Andersen, Dzielny ołowiany żołnierz
  • czyta uważnie notatkę biograficzną o Hansie Christianie Andersenie
  • zna pojęcie uosobienie
  • opowiada o ulubionej baśni

 

  • podaje szczegóły dotyczące wyglądu bohaterów
  • objaśnia pojęcie uosobienie
  • wymienia postać, która stanęła na drodze żołnierza i tancerki
  • przedstawia w formie pantomimy scenę z ulubionej baśni Hansa Christiana Andersena

 

  • prezentuje w krótkiej wypowiedzi życie i twórczość Hansa Christiana Andersena
  • podaje przykłady uosobienia z tekstu
  • określa motywy działania diabełka, opowiada o kolejnych zdarzeniach oddalających od siebie dwoje bohaterów
  • pisze opowiadanie z udziałem postaci z baśni Andersena
  • wymienia wszystkie postacie z utworu mające ludzkie właściwości
  • używa pojęcia uosobienie w wypowiedzi dotyczącej bohaterów baśni
  • wyjaśnia znaczenie powiedzenia: miłość aż po grób, wskazuje znak tej miłości w baśni
  • pisze poprawne językowo, kompozycyjnie i ortograficznie opowiadanie z udziałem baśniowych bohaterów
  • na podstawie analizy dzieła formułuje wnioski o charakterze ogólnym,  dotyczące natury świata i człowieka
  • twórczo wykorzystuje w swoich tekstach  informacje wyszukane w sieci
„Koniec i kropka – rzekło zdanie”. Znaki interpunkcyjne
  • stosuje kropkę na końcu wypowiedzeń oznajmujących
  • stosuje znak zapytania na końcu wypowiedzeń pytających

 

  • stosuje kropkę na końcu wypowiedzeń rozkazujących
  • zna pojęcie wypowiedzenie wykrzyknikowe

 

  • stosuje poprawnie wykrzyknik na końcu wypowiedzeń oznajmujących, pytających i rozkazujących dla wyrażenia emocji
  • stosuje poprawnie znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzeń
  • twórczo wykorzystuje w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych  wiedzę na temat  funkcji znaków interpunkcyjnych na końcu wypowiedzeń
„Ach, co to będzie za bal! Książę rozsyła zaproszenia”.

Zaproszenie – rady dla piszących

  • wskazuje nadawcę i odbiorcę zaproszenia
  • czyta teksty zaproszeń wysłanych przez różnych baśniowych bohaterów
  • czyta rady dla piszących zaproszenie zamieszczone w podręczniku
  • przy wsparciu nauczyciela pisze jedno zaproszenie
  • określa okazję z jakiej wysłano zaproszenie
  • rozpoznaje baśniowych bohaterów w jednym z zaproszeń
  • pisze zaproszenie, korzystając z rad dla piszących zaproszenie
  • używa w poprawnym kontekście różnych wyrazów i związków wyrazowych związanych ze słowem zapraszać
  • ocenia kompletność informacji w zaproszeniu
  • projektuje kartę zaproszenia, zapisuje tekst zaproszenia
  • odróżnia oficjalny i nieoficjalny charakter zaproszenia
  • zapisuje bezbłędnie tekst zaproszenia na zaprojektowanej samodzielnie karcie

 

  • pisze bezbłędne językowo oraz formalnie zaproszenie – oryginalne pod względem treści i stylu
„Kto hałasuje w teatralnych garderobach?”. Pisownia wyrazów z h i ch
  • wyszukuje wyrazy z hch w podanym zestawie wyrazów
  • korzysta ze słownika ortograficznego
  • zapisuje wyrazy na mapie mentalnej utrwalającej reguły pisowni h i ch
  • zapisuje poprawnie większość wyrazów z h ch w podanym zestawie ortogramów

 

  • zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z h i ch w podanym zestawie ortogramów

 

  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni h oraz ch
„Groch z kapustą, czyli baśnie na wesoło”. Bohdan Butenko, Jaś i Małgosia (fragment)

 

  • wymienia najważniejsze postacie z opowiadania
  • opowiada o przygodzie Jasia i Małgosi z utworu Bohdana Butenki
  • wyraża opinię na temat opowieści o Jasiu i Małgosi

 

 

  • wymienia wszystkich bohaterów opowiadania
  • wskazuje fragmenty opowiadania zgodne z powszechnie znaną wersją baśni
  • uzasadnia swój punkt widzenia na temat opowiadania

 

  • przyporządkowuje bohaterów opowiadania do różnych baśni, z których oni pochodzą
  • wyjaśnia, na czym polegają zmiany wprowadzone przez autora do treści baśni o Jasiu i Małgosi
  • wymienia elementy zabawne w opowiadaniu
  • porównuje postacie z opowiadania z ich literackimi pierwowzorami
  • analizuje fragmenty, w których narrator wypowiada się na temat tworzenia baśni
  • tworzy dalszy ciąg opowiadania utrzymany w konwencji gry literackiej

 

  • wyraża własny punkt widzenia na temat tekstu literackiego, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
  • tworzy oryginalne pod względem formy i treści opowiadanie utrzymane w konwencji gry literackiej
„W pałacowych komnatach…”. Zdania i równoważniki zdań
  • zna pojęcie zdanie
  • zna pojęcie wypowiedzenie bez osobowej formy czasownika
  • tworzy zdania według wzoru

 

  • objaśnia pojęcie zdanie
  • objaśnia pojęcie wypowiedzenie bez osobowej formy czasownika
  • zna pojęcie równoważnik zdania
  • tworzy wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika według wzoru
  • rozpoznaje w tekście zdania i wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika
  • objaśnia pojęcie równoważnik zdania
  • przekształca wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika na zdania i odwrotnie
  • rozpoznaje w tekście równoważnik zdania
  • stosuje wypowiedzenia bez osobowej formy czasownika w zapisie planu opowieści

 

  • świadomie i swobodnie  stosuje wiedzę na temat zdania i jego równoważnika w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
Mówisz i masz – magia czerwonego krzesła”. Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo (fragment)

 

  • wymienia bohaterów zdarzeń
  • opowiada o jednym życzeniu spełnionym przez czerwone krzesło
  • przypomina kilka cech baśni

 

  • określa czas i miejsce zdarzeń
  • wymienia wszystkie życzenia spełnione przez czerwone krzesło
  • wymienia cechę baśni, którą można znaleźć w tekście
  • sporządza plan wydarzeń
  • wymienia wszystkie cechy baśni występujące w tekście Andrzeja Maleszki

 

  • określa przyczyny i skutki zdarzeń
  • uzasadnia, że wydarzenia fantastyczne rozgrywają się współcześnie

 

  • tworzy poprawny językowo, oryginalny pod względem treści i stylu opis przedmiotu
„Zgubiłem, kupię, zamienię… Napisz zatem ogłoszenie!”. Ogłoszenie – rady dla piszących
  • czyta z uwagą ogłoszenia
  • rozpoznaje baśniowe rekwizyty na zdjęciach
  • czyta rady dla piszących ogłoszenie
  • przy wsparciu nauczyciela pisze ogłoszenie
  • określa baśniowe rekwizyty odpowiednimi przymiotnikami
  • tworzy ogłoszenie, korzystając z rad dla piszących ogłoszenie

 

  • przyporządkowuje rekwizyty do właściwych baśni
  • formułuje pytania dotyczące treści ogłoszeń

 

  • ocenia kompletność informacji w ogłoszeniach
  • pisze ogłoszenie charakteryzujące się zwięzłością i poprawnością formy

 

  • formułuje twórcze uwagi i przemyślane wskazówki ułatwiające innym uczniom pracę redakcyjną
Ważny jestem niesłychanie…”. Podmiot i orzeczenie – związek główny w zdaniu
  • zna pojęcie orzeczenie
  • zna pojęcie podmiot
  • posługuje się terminami podmiot, orzeczenie
  • objaśnia pojęcie orzeczenie
  • objaśnia pojęcie podmiot

 

  • rozpoznaje w zdaniu orzeczenie
  • rozpoznaje w zdaniu podmiot
  • wyodrębnia związek główny w zdaniu

 

  •  tworzy poprawne związki główne w swoich wypowiedziach
  • tworzy wypowiedzenia, w których informację o podmiocie przekazuje forma orzeczenia

 

  • twórczo wykorzystuje wiedzę na temat orzeczenia i podmiotu oraz funkcji tych części zdania w wypowiedzeniu
  • funkcjonalnie stosuje synonimiczne rzeczowniki w funkcji podmiotu
„Bale, maskarady i inne karnawałowe niezwykłości”. Pisownia nie z różnymi częściami mowy
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni nie w podanym zestawie ortogramów
  • zna reguły pisowni nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem
  • stara się stosować reguły pisowni nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem w podanym zestawie ortogramów
  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni nie w podanym zestawie ortogramów

 

  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni nie
„Zasięgnąć języka…”. Zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte
  • zna pojęcie zdanie pojedyncze nierozwinięte
  • zna pojęcie zdanie pojedyncze rozwinięte
  • wie, że zdanie pojedyncze zawiera jedno orzeczenie

 

  • objaśnia pojęcie zdanie pojedyncze nierozwinięte
  • zna pojęcie zdanie pojedyncze rozwinięte
  • objaśnia budowę zdania pojedynczego
  • rozpoznaje określenia podmiotu i orzeczenia
  • rozpoznaje w tekście zdanie pojedyncze rozwinięte i zdanie pojedyncze nierozwinięte
  •  formułuje pytania, na które odpowiadają określenia

 

  • tworzy zdanie pojedyncze rozwinięte i zdanie pojedyncze nierozwinięte
  • odróżnia zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte
  • świadomie rozwija zdanie w celu wzbogacenia treści wypowiedzenia
  • świadomie i swobodnie  stosuje wiedzę na temat zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych w dłuższych wypowiedziach ustnych i pisemnych

 

Temat lekcji.

Lektura i inne teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania
konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

ponadprogramowe

(ocena: celujący)

UCZEŃ
Rozdział IV Karuzela z uczuciami
Bądź mądry, pisz wiersze… O poezji i poezjowaniu”. Joanna Kulmowa, Moje próżnowanie

 

  • czyta uważnie tekst wiersza
  • wie, że tekst wiersza jest podzielony na wersy
  • rozumie, że wiersz może mieć formę ciągłą lub stroficzną
  • cytuje fragmenty na temat okoliczności powstawania wierszy
  • zna pojęcie wiersz
  • rozpoznaje formę ciągłą i stroficzną wiersza

 

  • opowiada, jak powstają wiersze poetki
  • objaśnia pojęcie wiersz, określa w nim rolę osoby mówiącej

 

  • określa, kim jest osoba mówiąca w wierszu
  • objaśnia dwa różne znaczenia słowa wiersz w kontekście utworu Moje próżnowanie
  • odczytuje i wyjaśnia przenośne sensy utworu poetyckiego
„Bawimy się w rymy, zabawa to łatwa…”. Stanisław Grochowiak, Wyliczanka

 

  • czyta informację o jednej z najstarszych polskich rymowanek
  • zna pojęcie rym
  • wyodrębnia jeden poetycki obraz w wierszu
  • zna pojęcie ożywienie
  • recytuje dowolną dziecięcą wyliczankę – rymowankę, wskazuje w niej podobnie brzmiące wyrazy
  • objaśnia pojęcie rym
  • wyodrębnia obrazy poetyckie w wierszu
  • objaśnia pojęcie ożywienie
  •  podaje przykłady rymujących się wyrazów
  • nadaje tytuły obrazom poetyckim z wiersza
  • wyszukuje w tekście przykłady ożywień
  • określa rolę rymów w wierszu
  • wyjaśnia różnicę pomiędzy wierszem a wyliczanką
  • tworzy związki wyrazowe o charakterze ożywień

 

  • objaśnia związki między warstwą językową, brzmieniową i semantyczną utworu poetyckiego
„Na wiosnę piękniejszy wieje wiatr…”. Grupa podmiotu i grupa orzeczenia
  • zna pojęcie grupa podmiotu
  • zna pojęcie grupa orzeczenia
  • objaśnia pojęcie grupa podmiotu
  • objaśnia pojęcie grupa orzeczenia
  • zapisuje pytania o różne części zdania
  • wyodrębnia grupę podmiotu i grupę orzeczenia w zdaniach

 

  • porównuje budowę grupy podmiotu i grupy orzeczenia
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat budowy grupy podmiotu i grupy orzeczenia w zdaniu
„Między smutkiem i radością… łza się kręci w oku”. Pisownia wyrazów z ą i ę
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni ą i ę w podanym zestawie ortogramów
  • zna wybrane reguły pisowni ą oraz ę
  • stara się stosować reguły pisowni ą i ę w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ą i ę w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni ą i ę
Gdy kapią łzy. O uczuciach i refleksjach w wierszu”. Julian Kornhauser, Wyciągnięta ręka
  • czyta uważnie tekst wiersza
  • opowiada o uczuciach towarzyszących czytaniu wiersza
  • opowiada o zdarzeniu z wiersza
  • określa podmiot liryczny w wierszu
  • używa ze zrozumieniem słowa tolerancja w wypowiedzi o wierszu
  • analizuje zmiany uczuć bohatera wiersza
  • proponuje sposób recytacji wiersza oddający nastrój i emocje
  • wygłasza tekst, dokonuje jego interpretacji głosowej
„Rozumieć się bez słów”. O mowie niewerbalnej
  • zna pojęcie mowa niewerbalna
  • reaguje na pozawerbalne środki porozumiewania się
  • podaje nazwy różnych uczuć

 

  • objaśnia pojęcie mowa niewerbalna
  • rozpoznaje emocje na podstawie wyrazu twarzy
  • rozpoznaje natężenie emocji
  • wskazuje przykłady mowy niewerbalnej na podstawie tekstu
  • rozpoznaje emocje wyrażane gestami
  • stosuje ze zrozumieniem wyraz ekspresja
  • rozpoznaje emocje wyrażane postawą
  • nazywa emocje wyrażane za pomocą różnych form ekspresji
  • tworzy wypowiedzi ustne, w których swobodnie wykorzystuje werbalne i pozawerbalne środki wyrazu
I tylko… wysp tych nie ma. W poszukiwaniu epitetów”. Małgorzata Strzałkowska, Kosze pełne snów
  • zna pojęcie epitet
  • opowiada o snach z wiersza

 

  • objaśnia pojęcie epitet
  • wskazuje epitety w wierszu
  • zestawia epitety o podobnych znaczeniach i przeciwstawne
  • wskazuje na przykładach różnice między określeniami informującymi i oceniającymi
  • wyszukuje epitety nieprecyzyjne i podejmuje próbę wyjaśnienia zasadności ich użycia w wierszu
  • dostrzega, komentuje i objaśnia związki pomiędzy warstwą językową i znaczeniową utworu poetyckiego
„Chodzić z głową w chmurach. Porównanie”. Józef Ratajczak, Obłoki
  • zna pojęcie porównanie
  • wymienia elementy krajobrazu ukazanego w wierszu
  • zna różne wyrazy łączące człony porównania
  • objaśnia pojęcie porównanie
  • wymienia, do czego zostały porównane obłoki
  • objaśnia znaczenie porównań, używa ich w zdaniu
  • wskazuje w tekście przykłady porównań
  • wyjaśnia, jakie słowo wykorzystano do połączenia dwóch porównywanych elementów
  • tworzy porównania
  • używa we właściwym kontekście związku wyrazowego chodzić z głową w chmurach

 

  • opisuje krajobraz, wykorzystując funkcjonalnie poetyckie środki językowe
„Niezwykłe spotkania słów. O poetyckiej przenośni”. Wincenty Faber, Pogoda
  • zna pojęcie metafora (przenośnia)

 

  • objaśnia pojęcie metafora (przenośnia)

 

  • wskazuje przenośnie w wierszach
  • wyjaśnia znaczenie kilku metafor używanych w życiu codziennym
  • objaśnia znaczenie metafor w wierszu
  • opowiada o ulubionej pogodzie, używając metafory
  • analizuje tekst na poziomie metaforycznym
„Niecodziennie i świątecznie…”. O związkach wyrazowych w zdaniu
  • zna pojęcie związek wyrazowy i pojęcie związek główny
  • wyodrębnia związek główny w zdaniu
  • objaśnia pojęcie związek wyrazowy i pojęcie związek główny
  • tworzy poprawne związki wyrazowe w swoich wypowiedziach
  • wyodrębnia związki poboczne w zdaniu
  • wyszukuje związki wyrazowe w zdaniu
  • objaśnia, na jakiej podstawie wyrazy łączą się w związki wyrazowe
  • wyodrębnia logiczne związki wyrazów w zdaniu
  • przedstawia na wykresie związki między wyrazami
  • tworzy logiczne i poprawne struktury zdaniowe
  • przedstawia strukturę zdania na schemacie
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat budowy grupy podmiotu i grupy orzeczenia w zdaniu
„Co wiatrom w duszy gra…”. Julian Tuwim, Dwa wiatry
  • określa temat wiersza
  • rozpoznaje w tekście wybrane środki poetyckie
  • opowiada o sytuacji przedstawionej w wierszu
  • określa funkcję wybranych środków poetyckich w wierszu
  • interpretuje tekst poprzez przekład intersemiotyczny
  • rozpoznaje w tekście epitety, porównania, ożywienia, uosobienia, przenośnie i określa ich funkcje
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o różnych środkach poetyckich i ich funkcjach podczas analizy wiersza i tworzenia wypowiedzi inspirowanych tekstem
  • twórczo wykorzystuje wiedzę o cechach języka poetyckiego oraz języka informacyjnego w działaniach inspirowanych treścią wiersza
„W raju łakomczuchów. Opis miejsca”. Opis miejsca – rady dla piszących

Roald Dahl, Charlie i fabryka czekolady (fragment)

  • zna kompozycję opisu miejsca
  • przy wsparciu nauczyciela tworzy prosty opis miejsca
  • używa ze świadomością celu określeń opisujących elementy wyposażenia miejsca
  • tworzy prosty opis miejsca, korzystając z rad dla opisujących miejsce
  • używa ze świadomością celu wyrazów bliskoznacznych oraz określeń wartościujących
  • tworzy opis miejsca, używając różnorodnych środków językowych
  • określa atmosferę miejsca
  • tworzy poprawny językowo i kompozycyjnie opis miejsca
  • tworzy bezbłędny językowo opis miejsca –  oryginalny pod względem treści i stylu
„Od słowa do słowa i plotka gotowa”. Jan Brzechwa, Ptasie plotki
  • nazywa wrażenia i emocje, jakie wzbudza w nim czytany tekst
  • rozumie znaczenie słowa plotka
  • rozumie, że plotkowanie jest zachowaniem postrzeganym negatywnie
  • analizuje rozwój zdarzeń w tekście
  • używa poprawnie słowa plotka w wybranych związkach wyrazowych do opisu zdarzeń z wiersza
  • określa funkcję uosobienia zastosowanego w tekście
  • objaśnia znaczenia powiedzeń dotyczących plotki w kontekście sytuacji wiersza
  • określa motywy działania bohaterów wiersza
  • wyraża swoje zdanie na temat negatywnych zachowań językowych, używając właściwych argumentów na poparcie stanowiska
  • tworzy opowieść inspirowaną tekstem –  oryginalną pod względem treści, formy języka i stylu

 

Temat lekcji.

Lektura i inne teksty kultury,

nauka o języku

Wymagania
konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

ponadprogramowe

(ocena: celujący)

UCZEŃ
Rozdział V Historie nie z tej ziemi
„O książkach, czytaniu i niezwykłych bibliotekach”. Notatka – rady dla piszących

Jacek Cygan, Cała Polska czyta dzieciom (fragment)

  • czyta informacje na temat akcji „Cała Polska czyta dzieciom”
  • czyta rady dla piszących notatkę
  • przy wsparciu nauczyciela tworzy prostą notatkę na temat książki
  • zna dzieje książki, wymienia formy książek rękopiśmiennych, drukowanych i nowoczesnych
  • tworzy  notatkę na temat książki, korzystając z rad dla piszących notatkę
  • zapisuje informacje dotyczące bibliobusów w tabeli
  • zapisuje notatkę o książce cyfrowej, korzystając z rad dla piszących notatkę
  • projektuje tabelę do zapisu informacji o bibliobusach
  • zapisuje poprawną językowo notatkę o różnicach między książką tradycyjną i cyfrową
  • tworzy bezbłędne językowo, oryginalne i urozmaicone pod względem graficznym formy notatek
„Festiwale i parady, czyli lato pod znakiem kultury”. Pisownia wyrazów wielką i małą literą
  • dostrzega trudności ortograficzne w zakresie pisowni wyrazów wielką i małą literą  w podanym zestawie ortogramów
  • korzysta ze słownika ortograficznego
  • zna wybrane reguły pisowni wyrazów wielką i małą literą

 

  • stara się stosować reguły pisowni wyrazów wielką i małą literą w podanym zestawie ortogramów

 

  • poprawnie zapisuje wyrazy wielką i małą literą w podanym zestawie ortogramów

 

  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni wielką i małą literą
„Opowiem wam, jak zaginął…”. Małgorzata Strękowska-Zaremba, Detektyw Kefirek (fragment) – rady dla rozmawiających przez telefon
  • opowiada krótko o wybranym zdarzeniu z fragmentu powieści
  • czyta rady dla rozmawiających przez telefon
  • przedstawia zdarzenia w kolejności chronologicznej
  • prowadzi rozmowę telefoniczną, korzystając z rad
  • ocenia prawdopodobieństwo zdarzeń, uzasadnia swoje zdanie
  • prowadzi rozmowę telefoniczną, używa odpowiednich zwrotów grzecznościowych
  • wypowiada się na temat zachowania bohatera, używając we właściwym kontekście zwrotów mieć czyste sumienie oraz mieć coś na sumieniu
  • rozróżnia nieoficjalną i oficjalną sytuację rozmowy telefonicznej
  • prowadzi interesującą rozmowę telefoniczną, nawiązuje z odbiorcą kontakt, podtrzymuje go oraz dostosowuje komunikat do celu wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnej
„Ciepło, cieplej, gorąco… skarb!”. Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera (fragment) – rady dla wysyłających SMS-y
  • określa cel wyprawy
  • opowiada o przeżyciach bohaterów
  • czyta rady dla wysyłających SMS-y
  • wie, że wiadomości SMS muszą być poprawne pod względem językowym i ortograficznym
  • opisuje drogę, którą bohaterowie przebyli, aby dostać się do jaskini
  • cytuje argumenty, których użył bohater
  • wprowadza zwroty grzecznościowe w wiadomościach SMS
  • rysuje plan pieczary i zaznacza trasę wędrówki
  • podaje wyrazy nazywające różne emocje chłopców
  • stosuje zasady interpunkcji w wiadomościach SMS
  • wymyśla znaki oznaczające drogę na planie pieczary
  • opisuje, jak zmieniał się nastrój każdego z chłopców
  • zapisuje poprawną, komunikatywną wiadomość SMS
  • pisze bezbłędną językowo i oryginalną pod względem treści wiadomość SMS
„Tajemnice indiańskich ścieżek”. Alfred Szklarski, Tomek na wojennej ścieżce (fragment)
  • wyszukuje w tekście informacje na temat okoliczności walki między bohaterami
  • zapisuje plan zdarzeń utworu
  • opisuje na podstawie tekstu wygląd konia Indianina
  • zna indiańskie imię Stanisława Supłatowicza
  • cytuje informacje na temat okoliczności walki
  • zwraca uwagę na jednolitość językową w zapisie planu zdarzeń
  • czyta informacje na temat Indian
  • wymienia kilka imion znaczących
  • opisuje przebieg walki
  • sporządza notatkę na temat zdarzeń w dowolnej formie
  • wypowiada się na temat zwyczajów Indian
  • wymyśla imiona znaczące dla osób o podanych cechach
  • ocenia zachowanie bohaterów
  • wprowadza dodatkowe elementy graficzne wzbogacające notatkę
  • uzasadnia tezę, że Tomek znał obyczaje Indian
  • wymyśla imiona znaczące dla osób z najbliższego otoczenia
  • twórczo wykorzystuje w swoich pracach i projektach informacje wyszukane w sieci oraz tekstach literackich
„Plecak pełen przygód”. Powtórzenie pisowni wyrazów z rz, ż, ó, u, h, ch
  • wyszukuje wyrazy z rz, ż, ó, u, h, ch w podanym zestawie wyrazów
  • korzysta ze słownika ortograficznego
  • stara się stosować reguły ortograficzne do poprawnego zapisu wyrazów z rz, ż, ó, u, h, ch w podanym zestawie ortogramów
  • zapisuje poprawnie większość wyrazów z rz, ż, ó, u, h, ch w podanym zestawie ortogramów

 

  • zapisuje poprawnie wszystkie wyrazy z rz, ż, ó, u, h, ch w podanym zestawie ortogramów
  • przedstawia oryginalne sposoby (np. zagadki, gry, infografiki) zapamiętania zapisu poznanych wyrazów z trudnością ortograficzną w zakresie pisowni rz, ż, ó, u, h, ch
„Przepraszam, którędy do skarbów?”. Mowa znaków
  • przy wsparciu nauczyciela odczytuje szyfr
  • zna pojęcie piktogram
  • wie, co oznaczają proste piktogramy
  • samodzielnie odczytuje szyfr
  • objaśnia pojęcie piktogram
  • odczytuje wybrane  piktogramy
  • odczytuje zapis alfabetem Morse’a
  • wymienia różne rodzaje piktogramów
  • odczytuje drogę na mapie za pomocą znaków legendy
  • zapisuje rady na podstawie piktogramów
  • projektuje mapę
  • twórczo wykorzystuje wiedzę na temat znaków i piktogramów w swoich pracach i projektach
„Poszukiwacze skarbów wysyłają pozdrowienia”. Kartka z pozdrowieniami – rady dla piszących
  • zna pojęcia nadawca, odbiorca
  • czyta rady dla piszących pozdrowienia
  • przy wsparciu nauczyciela pisze pozdrowienia, zapisuje poprawnie adres
  • używa ze zrozumieniem terminów nadawca, odbiorca
  • pisze pozdrowienia, korzystając z rad dla piszących pozdrowienia, stosuje zwroty grzecznościowe
  • określa na podstawie treści pozdrowień odbiorców pocztówek
  • uwzględnia w zapisie pozdrowień wszystkie elementy kompozycyjne
  • przytacza wyrazy i sformułowania pozwalające ustalić odbiorców pozdrowień
  • pisze rozwinięte treściowo i poprawne językowo oraz ortograficznie pozdrowienia
  • pisze bezbłędne językowo pozdrowienia – oryginalne pod względem treści i stylu
Film stary jak świat”. Witold Bobiński, Idę do kina (fragment)
  • wyszukuje potrzebne informacje w tekście
  • wymienia kilka planów filmowych
  • cytuje informacje z tekstu
  • zna pojęcia kadr oraz plan filmowy
  • pisze  notatkę na temat historii kina
  • omawia pojęcia kadr oraz plan filmowy
  • omawia sposób filmowania w poszczególnych planach filmowych
  • prezentuje w ciekawej formie graficznej notatkę na temat historii kina
  • określa i uzasadnia właściwości i funkcje poszczególnych planów filmowych
  • twórczo wykorzystuje w swojej pracy informacje na temat tworzywa i wybranych środków wyrazowych sztuki filmowej
„Bliskie spotkania trzeciego stopnia… z wyrazami”. O synonimach
  • zna pojęcie synonim, wyraz bliskoznaczny
  • zestawia ze sobą wyrazy o podobnym znaczeniu
  • objaśnia pojęcie synonim, wyraz bliskoznaczny
  • dobiera właściwe wyrazy bliskoznaczne
  • wskazuje synonimy
  • zastępuje powtarzające się wyrazy synonimami
  • stosuje synonimy w celu wzbogacenia językowego wypowiedzi
  • zestawia związki frazeologiczne z ich synonimami
  • twórczo i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat wyrazów bliskoznacznych w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
„W małym kinie nikt już nie gra dzisiaj na pianinie…”. Konstanty Ildefons Gałczyński, Małe kina (fragment
  • opowiada o swojej wizycie w kinie
  • wymienia kilka gatunków filmowych
  • wymienia ulubione filmy
  • opisuje własnymi słowami kino przedstawione wierszu
  • zna pojęcie gatunek filmowy
  • przedstawia tematykę ulubionych filmów
  • dopasowuje gatunki filmowe do ich opisów
  • tworzy zbiór zasad dotyczących zachowania w kinie
  • omawia wrażenia odbiorcze związane z lekturą wiersza
  • objaśnia na przykładach pojęcie gatunek filmowy
  • wyjaśnia, co wyróżnia film animowany spośród innych gatunków filmowych
  • przytacza epitety i przenośnie tworzące nastrój w wierszu

 

  • przedstawia własne stanowisko w związku z omawianym problemem, formułuje przemyślane,  twórcze uwagi

 

 

 

KRYTERIA OGÓLNE

Sprawności Wymagania
konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

ponadprogramowe

(ocena: celujący)

UCZEŃ
I. Kształcenie literackie
i kulturowe
  • wypowiada się na temat świata przedstawionego utworu
  • dostrzega obrazy poetyckie w utworach o nieskomplikowanej strukturze semantycznej
  • omawia wybrane elementy świata przedstawionego utworu
  • wypowiada się na temat obrazów poetyckich w wierszach
  • porównuje wybrane elementy świata przedstawionego w różnych utworach
  • analizuje obrazy poetyckie w czytanych utworach
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat świata przedstawionego podczas analizy tekstów podejmujących grę z konwencją literacką
  • analizuje rolę środków językowych w tworzeniu obrazów poetyckich
  • interpretuje teksty poetyckie na poziomie metaforycznym
  • podczas analizy utworów odwołuje się do różnych kontekstów literackich  i kulturowych
  • dostrzega symboliczne treści w utworach literackich i plastycznych
  • stawia pytania problemowe w odniesieniu do odbieranych  tekstów
  • dostrzega i objaśnia związki pomiędzy warstwą językową, brzmieniową i semantyczną utworów poetyckich
  • w sposób przemyślany komentuje zachowania bohaterów, uwzględniając przy tym motywy ich działania oraz kontekst sytuacyjny
  • kreatywnie wykorzystuje posiadaną wiedzę i umiejętności w sytuacjach problemowych dotyczących odbioru tekstów kultury
  • wyraża opinie na temat tekstów literackich i innych tekstów kultury, trafnie dobierając argumenty na poparcie swojego stanowiska
  • ma szerokie kompetencje w zakresie odbioru różnych tekstów kultury

 

  • zna pojęcie fikcja literacka
  • wymienia prawdopodobne (realistyczne) elementy świata przedstawionego
  • odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości
  • wymienia nieprawdopodobne (fantastyczne) elementy świata przedstawionego

 

  • odróżnia fikcję filmową od rzeczywistości
  • wypowiada się na temat fantastyki w baśniach

 

  • określa rolę autora tekstu w kreowaniu fikcji literackiej
  • wypowiada się na temat elementów fantastycznych w utworach współczesnych
  • rozpoznaje czytany utwór jako baśń, hymn
  • wskazuje cechy gatunkowe baśni, hymnu
  • analizuje  cechy baśni tradycyjnej i współczesnej

 

  • funkcjonalne wykorzystuje wiedzę o cechach gatunkowych utworów w ich analizie i interpretacji
  • zna pojęcie epitet, porównanie, przenośnia, uosobienie, ożywienie

 

  • odróżnia uosobienie od ożywienia

 

  • wskazuje w tekście literackim epitety, porównania, przenośnie (w tym uosobienia i ożywienia)
  • objaśnia funkcje językowych środków stylistycznych w czytanych utworach
  • wskazuje i omawia tytuł w utworu
  • nadaje tytuły wybranym częściom utworu
  • dostrzega funkcję  tytułu jako elementu konstrukcyjnego utworu
  • analizuje wpływ tytułu na odbiór tekstu
  • rozpoznaje wers, zwrotkę i refren, wskazuje rymy w wierszu
  • odróżnia wiersz ciągły od stroficznego i rymowy od wiersza bez rymów

 

  • określa wers, zwrotkę, refren, rymy, liczbę sylab w wersie jako elementy rytmizujące wypowiedź
  • używa funkcjonalnie pojęć wiersz ciągły, stroficzny, rymowy, bezrymowy podczas analizy wiersza
  • wyodrębnia wydarzenia fabuły i ustala ich kolejność
  • omawia wydarzenia  fabuły
  • analizuje przebieg zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność
  • funkcjonalnie stosuje słownictwo określające następstwo zdarzeń
  • zna pojęcie dialog, wyszukuje wypowiedzi bohaterów tekstu
  • objaśnia pojęcie dialog

 

  • porównuje wypowiedzi bohaterów i narratora

 

  • omawia sposób  zapisu dialogu  w tekście
  • zna pojęcia podmiot liryczny, narrator, bohater
  • omawia cechy bohatera, narratora, podmiotu lirycznego
  • wypowiada się na temat uczuć i przeżyć bohatera, podmiotu lirycznego,
  • określa motywy działania bohatera, określa stosunek narratora do wybranych elementów świata przedstawionego utworu
  • zna pojęcia  narrator, narracja
  • odróżnia autora od narratora
  • objaśnia funkcję narracji  w tekście
  • dostrzega różne formy narracji w tekście
  • wskazuje w tekście bohatera głównego
  • określa cechy bohatera głównego
  • prezentuje swój pogląd na temat bohatera głównego
  • posługuje się argumentami, wyrażając swój stosunek do postaci głównej w utworze
  • określa tematykę utworu
  • omawia tematykę utworu
  • określa problematykę utworu
  • omawia problematykę utworu
  • nazywa swoje reakcje czytelnicze
  • opisuje wrażenia towarzyszące odbiorowi tekstów literackich
  • opisuje wrażenia towarzyszące odbiorowi różnych tekstów kultury
  • opisuje emocje towarzyszące odbiorowi różnych tekstów kultury
  • objaśnia dosłowne znaczenia w tekstach

 

  • rozumie proste przenośne znaczenia w tekstach

 

  • odróżnia znaczenia dosłowne od prostych znaczeń przenośnych

 

  • funkcjonalnie wykorzystuje swoją wiedzę do objaśnienia przenośnych znaczeń w tekstach
  • wypowiada się na temat sytuacji bohaterów literackich
  • określa doświadczenia  bohaterów literackich
  • porównuje sytuację bohaterów literackich  z własnymi doświadczeniami

 

  • komentuje sytuację bohaterów literackich w odniesieniu do doświadczeń współczesnych nastolatków
  • wypowiada się na temat wybranych zagadnień i znaczeń utworu
  • przedstawia własne rozumienie utworu
  • uzasadnia swoje rozumienie utworu
  • funkcjonalnie używa różnych środków językowych do uzasadnienia swojego rozumienia utworu
  • podejmuje próbę interpretacji tekstów
  • wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne
  • wykorzystuje w interpretacji tekstów znajomość innych utworów literackich
  • wykorzystuje w interpretacji tekstów wiedzę o różnych tekstach kultury
  • wypowiada się na temat postaci i zdarzeń

 

  • wskazuje pozytywne i negatywne cechy bohaterów oraz aspekty sytuacji
  • prezentuje swój pogląd na temat bohaterów i sytuacji

 

  • posługuje się argumentami, wyrażając swój stosunek do bohaterów i sytuacji
  • wskazuje wartości piękna, dobra, prawdy w czytanych utworach
  • wskazuje wartości ważne dla bohaterów literackich
  • zestawia wartości i ich przeciwieństwa utworach  na zasadzie kontrastu
  • odczytuje wartości i antywartości wpisane w teksty kultury
  • rozpoznaje tekst literacki
  • rozpoznaje tekst informacyjny
  • odróżnia tekst literacki od informacyjnego
  • określa funkcje tekstu literackiego i informacyjnego
  • wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost
  • odczytuje informacje wyrażone wprost
  • dostrzega w tekście treści wyrażone wprost i pośrednio
  • odczytuje treści wyrażone wprost i pośrednio
  • określa temat tekstu
  • wyciąga wnioski z tekstu
  • określa główną myśl tekstu
  • analizuje i interpretuje główną myśl tekstu
  • zna pojęcie tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapit
  • wyodrębnia w tekście cząstki kompozycyjne

 

  • określa funkcję wstępu, rozwinięcia, zakończenia

 

  • omawia relacje między częściami wypowiedzi
  • wydobywa z tekstu wskazane informacje
  • porządkuje informacje z tekstu
  • odróżnia informacje ważne od drugorzędnych
  • hierarchizuje informacje

 

  • rozpoznaje czytany utwór jako komiks
  • wskazuje charakterystyczne cechy komiksu
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o budowie komiksu do jego odbioru
  • charakteryzuje komiks jako tekst kultury
  • odróżnia dzieło literackie od filmu i spektaklu teatralnego
  • rozpoznaje różne teksty kultury

 

  • wskazuje środki artystycznego wyrazu charakterystyczne dla literatury, filmu, teatru
  • objaśnia swoistość tekstów kultury przynależnych do literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych
  • posługuje się terminami scena, aktor, gra aktorska, dekoracja w kontekście widowiska teatralnego
  • przedstawia wybrane fakty dotyczące historii kina
  • odróżnia film od programu informacyjnego

 

  • posługuje się terminami kostium, rekwizyt, charakteryzacja, muzyka w kontekście widowiska teatralnego
  • posługuje się pojęciami związanymi z filmem (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka, reżyser, kadr, plan filmowy)
  •  rozpoznaje wybrane gatunki filmowe
  • wyodrębnia różne elementy składające się na widowisko teatralne
  • rozpoznaje poszczególne plany filmowe
  • wyjaśnia różnicę między  filmem animowanym a innymi gatunkami filmowymi
  • rozpoznaje środki wyrazu charakterystyczne dla pantomimy
  •  określa właściwości i funkcje poszczególnych planów filmowych
  • nazywa tworzywo przekazów audiowizualnych (ruchome obrazy, dźwięk
  • zna pojęcie adaptacja utworu literackiego
  • objaśnia pojęcie adaptacja utworu w odniesieniu do wybranych dzieł filmowych
  • wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją
  • wskazuje różnice pomiędzy tekstem literackim a jego adaptacją sceniczną i radiową
  • wypowiada się na temat treści tekstów kultury
  • porównuje treści tekstów kultury z rzeczywistością znaną mu z własnego doświadczenia
  • komentuje treści tekstów kultury w odniesieniu do własnego doświadczenia
  • odbiera tekst kultury jako źródło wzbogacania własnych doświadczeń
  • dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny, posługując się konwencją realistyczną (np. ilustracja)
  • dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny, posługując się bardziej złożoną konwencją realistyczną (np. komiks)
  • dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny, posługując się konwencją symboliczną (np. plakat)
  • dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny, posługując się konwencją abstrakcyjną (w połączeniu z muzyką)
  • z uwagą odbiera filmy, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży
  • świadomie odbiera filmy, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży
  • wykorzystuje swoją wiedzę na temat tekstów kultury, odbierając filmy, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży
  • aktywnie odbiera filmy, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, czyniąc je źródłem swoich działań twórczych
II. Kształcenie językowe
  • wie, na jakie pytania odpowiada rzeczownik, czasownik, przymiotnik i przysłówek
  • rozpoznaje w wypowiedziach rzeczownik, czasownik, przymiotnik i przysłówek
  • wskazuje różnice między rzeczownikiem, czasownikiem, przymiotnikiem i przysłówkiem
  • określa funkcje rzeczownika, czasownika, przymiotnika, przysłówka w tekście
  • świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę i umiejętności językowe w zakresie słownictwa, składni, fleksji i fonetyki
  • swobodnie  stosuje wiedzę na temat budowy zdania i budowy tekstu wypowiedziach ustnych i pisemnych
  • funkcjonalnie  wykorzystuje werbalne i pozawerbalne środki wyrazu
  • swobodnie wykorzystuje wiedzę o języku jako narzędziu  skutecznej komunikacji
  • przedstawia oryginalne rozwiązania ułatwiające naukę gramatyki i ortografii
  • przestrzega zasad poprawności językowej oraz zasad etykiety językowej  w każdej sytuacji komunikacyjnej
  • świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje synonimy, frazeologizmy w celu wzbogacenia warstwy językowej wypowiedzi
  • samodzielnie poszerza wiedzę i umiejętności poza treści przewidziane podstawą programową i programem nauczania

 

 

  • rozpoznaje formy bezokolicznika
  • dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi
  • rozumie funkcję bezokolicznika
  • funkcjonalne wykorzystuje wiedzę o osobowych i nieosobowych formach czasownika w swoich wypowiedziach
  • rozpoznaje w tekście formy liczb odmiennych części mowy
  • rozpoznaje w tekście formy czasów i rodzajów gramatycznych
  • rozpoznaje w tekście formy osób

 

  • określa funkcje form liczb, czasów, rodzajów i osób w wypowiedzi
  • używa przymiotników i przysłówków we właściwych kontekstach
  • rozumie rolę przymiotników i przysłówków w opisie świata
  • uwzględnia w wypowiedziach różne natężenie cech i właściwości
  • używa we właściwych kontekstach przymiotników i przysłówków o różnych natężeniach cechy
  • stara się przestrzegać poprawności gramatycznej wyrazów odmiennych
  • przestrzega poprawności gramatycznej wyrazów odmiennych, tworząc wypowiedzi o nieskomplikowanej strukturze językowej
  • stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych

 

  • stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych

 

  • zna pojęcia podmiot, orzeczenie, określenia
  • rozpoznaje podmiot i orzeczenie w zdaniu
  • rozpoznaje funkcje składniowe  orzeczenia, podmiotu i określeń w zdaniu
  • wyjaśnia funkcję orzeczenia, podmiotu i określeń w zdaniu

 

  • wie, że wyrazy w zdaniu łączą się w związki wyrazowe
  • wyodrębnia związek główny
  • rozróżnia wyrazy określane i określające
  • funkcjonalne wykorzystuje wiedzę o budowie zdania w swoich wypowiedziach
  • rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
  • używa celowo wypowiedzeń oznajmujących, pytających i rozkazujących
  • używa wypowiedzeń wykrzyknikowych ze świadomością ich funkcji

 

  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o różnych typach wypowiedzeń ze względu na cel wypowiedzi
  • wie, jak zbudowane jest zdanie
  • odróżnia zdanie od wypowiedzenia bez czasownika
  • wyodrębnia równoważnik zdania w tekście

 

  • funkcjonalne stosuje w praktyce językowej zdania i równoważniki zdań
  • zna pojęcie zdanie pojedyncze rozwiniętenierozwinięte
  • rozpoznaje w tekście zdanie pojedyncze rozwinięte oraz nierozwinięte i rozumie ich funkcje
  • przekształca konstrukcje składniowe – zdania w równoważniki zdań i odwrotnie
  • rozumie funkcjonalność przekształceń składniowych
  • stosuje formy grzecznościowe w swoich wypowiedziach
  • posługuje się oficjalną i nieoficjalną formą polszczyzny
  • posługuje się oficjalną  nieoficjalną formą polszczyzny ze świadomością zróżnicowania tych form
  • zna i funkcjonalnie stosuje formy grzecznościowe używane w oficjalnej i nieoficjalnej formie polszczyzny
  • przedstawia się w kilku zdaniach w różnych sytuacjach komunikacyjnych
  • dostosowuje sposób powitania i pożegnania do sytuacji komunikacyjnej
  • stosuje formy grzecznościowe w wypowiedzi ustnej i pisemnej (pozdrowienia, list, życzenia SMS)
  • dostosowuje sposób wyrażania się do sytuacji komunikacyjnej

 

  • rozumie dosłowne znaczenia wyrazów w wypowiedzi
  • rozumie proste przenośne znaczenia wyrazów w wypowiedzi
  • odróżnia znaczenia dosłowne wyrazów  znaczeń przenośnych
  • świadomie wykorzystuje wyrazy o przenośnych znaczeniach do tworzenia własnych wypowiedzi
  • rozumie znaczenie wybranych stałych  związków wyrazowych poznanych na lekcjach
  • używa w swoich wypowiedziach wybranych stałych  związków wyrazowych poznanych na lekcjach
  • używa stałych związków wyrazowych zrozumieniem i świadomością celu
  • świadomie wykorzystuje stałe związki wyrazowe do bogacenia warstwy językowej  własnych wypowiedzi
  • tworzy wypowiedzi wyrażające różne intencje, np. prośbę, polecenie, podziękowanie, przepraszanie
  • stosuje różne typy wypowiedzeń w zależności od zamierzonego celu wypowiedzi

 

  • posługuje się pozawerbalnymi środkami komunikowania się stosownie do okoliczności i celu wypowiedzi
  • podkreśla intencje wypowiedzi pozawerbalnymi środkami porozumiewania się

 

  • zna pojęcie synonim, wyraz bliskoznaczny
  • wie, że formy fleksyjne wyrazów nie są ich synonimami
  • świadomie zastępuje powtarzające się wyrazy ich  synonimami
  • funkcjonalnie stosuje synonimy w celu wzbogacenia językowego wypowiedzi
  • w sposób logiczny i spójny  wypowiada się na tematy związane z otaczającą rzeczywistością
  • wie, że treść tworzonych zdań powinna nawiązywać do wcześniejszych części tekstu
  • używa spójników i zaimków (bez znajomości terminów – etap propedeutyczny) w celu zespolenia tekstu
  • stosuje synonimy w celu uzyskania spójności  tekstu

 

  • rozumie, że tekst jest komunikatem
  • rozróżnia typy komunikatu: informacyjny,  literacki, ikoniczny
  • wie, że niektóre komunikaty różnią się systemem znaków
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o różnych typach komunikatów
  • zna pojęcia nadawca i odbiorca wypowiedzi, posługuje się nimi w odniesieniu do różnych sytuacji codziennych
  • identyfikuje nadawcę wypowiedzi w opowiadaniach, powieściach, baśniach
  • identyfikuje i opisuje nadawcę wypowiedzi lirycznej
  • funkcjonalne posługuje się terminami nadawca odbiorca wypowiedzi podczas odbioru tekstów kultury
  • określa sytuację komunikacyjną
  • rozumie wpływ sytuacji komunikacyjnej na kształt wypowiedzi
  • dostosowuje sposób wyrażania się i zachowania do sytuacji komunikacyjnej

 

  • posługuje się różnymi werbalnymi i  pozawerbalnymi środkami komunikacji – stosownie do sytuacji
  • rozpoznaje komunikaty  wyrażane za pomocą gestów
  • rozpoznaje i nazywa uczucia wyrażane za pomocą mimiki
  • rozpoznaje znaczenie różnych niewerbalnych środków komunikacji
  • nazywa i komentuje emocje wyrażane za pomocą różnych form ekspresji pozasłownej
  • zna pojęcia głoska, litera, sylaba

 

  • objaśnia różnicę pomiędzy głoską i literą
  • określa funkcje głosek, liter, sylab
  • wykorzystuje wiedzę o głoskach, literach  i sylabach w analizie warstwy brzmieniowej tekstów
  • zna pojęcie etykieta językowa i stara się stosować jej zasady
  • stosuje zasady etykiety językowej w sytuacjach codziennych
  • przestrzega zasad  etykiety językowej wymaganych w korespondencji
  • przestrzega zasad  etykiety językowej  podczas komunikacji za pomocą narzędzi nowoczesnych technologii informacyjno – komunikacyjnych
  • zna reguły pisowni:

–  rz, ż, ó, u, h, ch,

nie z rzeczownikami, przymiotnikami, czasownikami i przysłówkami

– wielką i małą literą

ą i ę

i po spółgłoskach

 

  • stara się przestrzegać poprawności ortograficznej w zakresie pisowni:

–  rz, ż, ó, u, h, ch,

nie z rzeczownikami, przymiotnikami, czasownikami i przysłówkami

– wielką i małą literą

ą i ę

i po spółgłoskach

w podanym zestawie ortogramów

  • stosuje w większości wyrazów reguły pisowni:

–  rz, ż, ó, u, h, ch,

nie z rzeczownikami, przymiotnikami, czasownikami i przysłówkami

– wielką i małą literą

ą i ę

i po spółgłoskach

w podanym zestawie ortogramów

  • stosuje we wszystkich wyrazach reguły pisowni:

–  rz, ż, ó, u, h, ch,

nie z rzeczownikami, przymiotnikami, czasownikami i przysłówkami

– wielką i małą literą

ą i ę

i po spółgłoskach

w podanym zestawie ortogramów

 

  • zamyka wypowiedzenia oznajmujące kropką
  • stosuje poprawnie kropkę, znak zapytania lub wykrzyknik  na końcu wypowiedzeń
  • stosuje poprawnie kropkę w zapisie dat

 

  • poprawnie używa różnych znaków interpunkcyjnych

 

III. Tworzenie wypowiedzi
  • krótko wypowiada się na zadany temat związany z otaczającą rzeczywistością
  • aktywnie uczestniczy w rozmowie na zadany temat
  • wypowiada się logicznie na tematy związane z poznanymi tekstami kultury
  • świadomie porządkuje i komponuje treść swoich wypowiedzi

 

  • pisze bezbłędne językowo, oryginalne pod względem treści i stylu różne formy wypowiedzi
  • swobodnie posługuje się werbalnymi i pozawerbalnymi środkami wyrazu w swoich wypowiedziach ustnych
  • operuje bogatym słownictwem z różnych kręgów tematycznych
  • w sposób szczególny dba o poprawność ortograficzną,  interpunkcyjną, fleksyjną i składniową wypowiedzi
  • zapisuje teksty w sposób przejrzysty z wielką dbałością o stronę graficzną i wydzielenie myślowe w formie akapitów
  • podejmuje działalność literacką i kulturalną
  • prowadzi blog internetowy
  • redaguje twórcze, oryginalne teksty informacyjne o szkole przeznaczone do gazetki lub na stronę internetową

 

  • zna pojęcie argument
  • rozpoznaje argumenty w wypowiedzi
  • posługuje się argumentami w rozmowie
  • używa przemyślanych argumentów na poparcie swojego stanowiska
  • tworzy logiczne i w przeważającej części uporządkowane wypowiedzi
  • zna pojęcie akapit i rozumie jego funkcję w wypowiedzi
  • tworzy wypowiedzi o właściwej kompozycji i układzie graficznym
  • tworzy semantycznie pełne i bogate językowo wypowiedzi
  • wyszukuje w tekście informacje
  • ocenia przydatność uzyskanych informacji
  • dokonuje selekcji informacji
  • wypracowuje skuteczne metody selekcji informacji
  • tworzy według podanego wzoru wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis przedmiotu, opis miejsca, list, zaproszenie, ogłoszenie, życzenia, pozdrowienia
  • tworzy samodzielnie wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: opowiadanie( twórcze, odtwórcze), opis przedmiotu, opis miejsca, list, zaproszenie, ogłoszenie, życzenia, pozdrowienia

 

  • tworzy poprawne językowo, spójne, zgodne z cechami kompozycyjnymi wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: opowiadanie( twórcze, odtwórcze), opis przedmiotu, opis miejsca, list, zaproszenie, ogłoszenie, życzenia, pozdrowienia
  • tworzy bogate językowo wypowiedzi w różnych formach gatunkowych, stosuje funkcjonalnie różne środki językowe
  • wygłasza tekst z pamięci
  • recytuje ze zrozumieniem tekst poetycki lub fragment prozy
  • artykułuje prawidłowo głoski podczas recytacji, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu
  • recytuje tekst z odpowiednia intonacją, dykcją i napięciem emocjonalnym
  • sporządza według podanego wzoru odtwórczy plan ramowy wypowiedzi
  • sporządza samodzielnie odtwórczy i twórczy plan ramowy wypowiedzi

 

  • stosuje jednolitą formę wypowiedzeń (bez czasownika) w zapisie planu ramowego
  • dba o zwięzłość wypowiedzi w zapisie planu ramowego
  • redaguje według podanego wzoru proste notatki w różnych formach
  • tworzy samodzielnie prostą notatkę w formie tabeli, kilkuzdaniowej wypowiedzi, planu
  • rozplanowuje kompozycję układu treści w  notatce
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o różnych formach notatek
  • opowiada o treści przeczytanych utworów
  • omawia problematykę przeczytanych utworów
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę o języku w swoich wypowiedziach na temat tekstów
  • opowiada o treści, problematyce i formie poznanych tekstów kultury
  • wie, że współczesne komunikaty (SMS, e‑mail) muszą być poprawne pod względem językowym i ortograficznym
  • używa właściwych zwrotów grzecznościowych w swoich wiadomościach SMS  oraz korespondencji internetowej
  • zapisuje poprawne, komunikatywne wiadomości SMS
  • zna i stosuje zasady netykiety w komunikacji internetowej
  • tworzy według podanego wzoru opowiadania  na temat dalszych losów bohatera tekstu
  • tworzy samodzielnie opowiadania  na tematy związane z treścią poznanych utworów
  • tworzy poprawne językowo, spójne, zgodne z cechami kompozycyjnymi opowiadania na podstawie tekstu
  • tworzy bogate językowo wypowiedzi w różnych formach gatunkowych inspirowane treścią poznanych utworów
  • odwołuje się do swojej wiedzy o języku w tworzonych wypowiedziach
  • stosuje zwroty grzecznościowe w swoich wypowiedziach ustnych i pisemnych
  • funkcjonalnie stosuje odpowiednie konstrukcje składniowe w różnych sytuacjach komunikacyjnych
  • funkcjonalnie i twórczo wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach
IV. Samokształcenie
  • czyta poprawnie tekst, wyznaczając głosowo granice zdań

 

  • czyta poprawnie  tekst, zwracając  uwagę na znaki interpunkcyjne

 

  • czyta płynnie tekst, podkreślając  głosem ważne słowa

 

  • czyta tekst, stosując odpowiednie tempo i intonację w zależności od treści
  • wykorzystuje narzędzia TIK (np. smartfon, tablet)  do zapisywania i katalogowania informacji
  • opracowuje własne bazy informacji, np. kartoteki,  fiszki z hasłami, foldery plików
  • wykorzystuje programy, aplikacje i gry edukacyjne  do samodzielnej nauki języka polskiego
  • zwraca uwagę na aspekty moralne związane z korzystaniem z zasobów internetowych  (odpowiedzialność, uczciwość, poszanowanie cudzej własności)
  • bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych z języka polskiego
  • zapisuje odręcznie informacje pozyskane z różnych źródeł
  • porządkuje według własnego pomysłu uzyskane informacje
  • zapisuje informacje za pomocą edytora tekstu
  • opracowuje własne sposoby szybkiego i efektywnego zapisywania informacji
  • korzysta z różnych źródeł informacji (np. książki, edukacyjne programy telewizyjne, strony internetowe)
  • wybiera informacje uzyskane z różnych źródeł i wykorzystuje je w nauce i rozwijaniu pasji
  • selekcjonuje informacje w celu wykorzystania ich w różnych  sytuacjach typowych i nietypowych
  • gromadzi dane w  sposób uporządkowany i zapewniający łatwy dostęp do potrzebnych informacji
  • korzysta z zasobów szkolnej biblioteki
  • zna zasady korzystania z zasobów bibliotecznych
  • korzysta z zasobów bibliotek on-line
  • funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę na temat zasobów bibliotecznych w docieraniu do informacji
  • korzysta ze słownika ortograficznego
  • potrafi odnaleźć wskazane hasło w encyklopedii
  • zna budowę słownika ortograficznego
  • wyszukuje hasła w encyklopedii

 

  • korzysta ze słownika wyrazów bliskoznacznych
  • korzysta z informacji zawartych w encyklopedii
  • określa funkcje słowników
  • korzysta ze słowników on-line
  • ma świadomość, że nie wszystkie informacje w internecie są prawdziwe
  • ocenia przydatność uzyskanych informacji
  • konfrontuje ze sobą informacje uzyskane z różnych źródeł, szczególnie internetowych
  • krytycznie ocenia i weryfikuje informacje uzyskane z różnych źródeł
  • korzysta z internetu w celach edukacyjnych
  • rozwija umiejętności efektywnego korzystania z zasobów internetu
  • zna wybrane zasady netykiety i przestrzega ich
  • postrzega nowoczesne technologie informacyjne jako narzędzia do rozwijania i prezentowania własnych zainteresowań
Lektura obowiązkowa i uzupełniająca
  • czyta większość wymaganych lektur przynajmniej we fragmentach i analizuje podstawowe elementy ich  świata przedstawionego
  • czyta większość wymaganych lektur w całości i analizuje ich świat przedstawiony

 

  • czyta wszystkie wymagane lektury w całości i interpretuje wybrane wątki
  • czyta wszystkie wymagane lektury w całości i interpretuje je w połączeniu z kontekstami
  • chętnie czyta i zna wiele tekstów ponadprogramowych

 

Ocenę  niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym, nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności nie rokuje osiągnięcia nawet minimalnego postępu.