Temat lekcji |
Zagadnienia |
Wymagania na poszczególne oceny |
dopuszczająca |
dostateczna |
dobra |
bardzo dobra |
celująca |
Rozdział 1. Z historią na Ty |
1. Historia – nauka o przeszłości
|
historia jako nauka o przeszłości
– historia a baśnie i legendy
– efekty pracy historyków i archeologów
– źródła historyczne, ich przykłady oraz podział |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: współczesność, przeszłość, historia, historycy, legenda, baśń
– rozróżnia przeszłość od współczesności
– rozróżnia fikcję (np. baśń) od rzeczywistości historycznej
– potrafi krótko scharakteryzować, czym zajmują się historycy |
– poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne
– rozróżnia pracę historyków i archeologów
– potrafi podać przykłady postaci legendarnych i historycznych
– wyjaśnia, czym są przyczyny i skutki
– dokonuje podstawowego podziału źródeł historycznych |
– porównuje pracę historyków i archeologów
– wskazuje różne przykłady źródeł pisanych i niepisanych
– wyjaśnia potrzebę edukacji historycznej |
– omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów
– wskazuje pozapodręcznikowe przykłady różnych kategorii źródeł historycznych
– przedstawia różne efekty pracy naukowców zajmujących się przeszłością |
– potrafi zaproponować podział źródeł pisanych bądź niepisanych na podkategorie
– przedstawia nowoczesne metody badania życia ludzi w przeszłości
– ocenia wiarygodność różnego rodzaju źródeł pisanych |
2. Historia wokół nas
|
drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny
– „wielka” i „mała” ojczyzna
– patriotyzm jako miłość do ojczyzny
– sposoby wyrażania patriotyzmu
– „małe ojczyzny” i ich tradycje
– znaczenie terminów: tradycja, drzewo genealogiczne, ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: ojczyzna, patriotyzm
– podaje przykłady świąt rodzinnych
– podaje przykłady pamiątek rodzinnych |
– poprawnie posługuje się terminami: tradycja, drzewo genealogiczne, „mała ojczyzna”
– przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny
– wyjaśnia, czym jest patriotyzm
– podaje przykłady postaw i zachowań patriotycznych |
– wyjaśnia, czym jest genealogia
– wskazuje na mapie Polski własną miejscowość, region, województwo i jego stolicę
– podaje przykłady regionalnych tradycji
– charakteryzuje własną „małą ojczyznę” na tle innych regionów |
– wskazuje lokalne przykłady instytucji dbających o regionalną kulturę i historię
– tworzy przewodnik po własnej miejscowości i regionie
– charakteryzuje inne regiony państwa polskiego
– wyjaśnia znaczenie dbałości o tradycję regionalną |
– przedstawia historyczną genezę regionu
– wskazuje wybitne postaci w dziejach regionu
– ocenia, w jaki sposób różnorodność „małych ojczyzn” wpływa na bogactwo „wielkiej” |
3. Mieszkamy w Polsce |
– państwo polskie i jego regiony
– mój region częścią Polski
– naród polski jako zbiorowość posługująca się tym samym językiem, mająca wspólną przeszłość i zamieszkująca to samo terytorium
– dziedzictwo narodowe
– polskie symbole narodowe
– polskie święta państwowe
– znaczenie terminów: państwo, region, naród, mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: państwo, region, naród
– wskazuje na mapie państwo polskie i jego granice
– zna poprawną nazwę państwa polskiego |
– poprawnie posługuje się terminami: społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia
– wymienia elementy współtworzące państwo
– wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze
– przedstawia polskie symbole narodowe
– przedstawia najważniejsze święta państwowe
– wskazuje na mapie stolicę państwa |
– wskazuje Polskę na mapie świata
– wskazuje na mapie główne krainy historyczno-geograficzne Polski oraz największe miasta
– rozróżnia pojęcia naród i społeczeństwo
– przedstawia genezę najważniejszych świąt państwowych
– wskazuje przykłady instytucji dbających o dziedzictwo narodowe
– opisuje właściwy sposób zachowania względem symboli narodowych |
– wskazuje na mapie świata największe zbiorowości Polonii
– wyjaśnia, dlaczego należy szanować inne tradycje narodowe
– przedstawia konsekwencje przynależności Polski do UE |
– omawia genezę polskich symboli narodowych
– wyjaśnia pojęcia: emigracja, uchodźcy
– podaje przykłady mniejszości narodowych żyjących w Polsce |
4. Czas w historii
|
chronologia i przedmiot jej badań
– oś czasu i sposób umieszczania na niej dat
– podstawowe określenia czasu historycznego (data, okres p.n.e. i n.e., tysiąclecie, wiek)
– cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki
– epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność oraz ich daty graniczne |
– przy pomocy nauczyciela używa terminów chronologicznych (data, tysiąclecie, wiek)
– umieszcza daty na osi czasu |
– poprawnie posługuje się terminami: chronologia, okres p.n.e. i n.e
– zamienia cyfry arabskie na rzymskie
– wyjaśnia, czym jest epoka historyczna
– porządkuje fakty i epoki historyczne oraz umieszcza je w czasie (era, stulecie) |
– podaje cezury czasowe epok historycznych |
– charakteryzuje główne epoki historyczne
– podaje przykłady innych rachub mierzenia czasu |
– wyjaśnia okoliczności ustanowienia roku 1 i podziału na dwie ery
– wyjaśnia różnicę między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim |
5. Obliczanie czasu w historii
|
– obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami
– określanie, w którym wieku doszło do danego wydarzenia
– podział czasu na wieki i półwiecza |
– przy pomocy nauczyciela określa, w którym wieku miało miejsce dane wydarzenie
– poprawnie wskazuje wydarzenie wcześniejsze w czasach p.n.e.
– oblicza upływ czasu między wydarzeniami w ramach jednej ery |
– samodzielnie przyporządkowuje wydarzenia stuleciom
– oblicza upływ czasu między wydarzeniami, w tym na przełomie obu er |
– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków
– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych |
– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków
– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych |
|
6. Czytamy mapę i plan |
podobieństwa i różnice między mapą a planem
– znaczenie mapy w pracy historyka
– odczytywanie informacji z planu i mapy historycznej
– najstarsze mapy świata |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: mapa, plan
– dostrzega różnice między mapą a planem |
– poprawnie posługuje się terminami: legenda, symbol, róża wiatrów
– przygotowuje proste plany miejscowe
– objaśnia symbole legendy mapy
– odczytuje z mapy podstawowe informacje |
– wyjaśnia, czym jest kartografia
– wyjaśnia, czym jest skala mapy
– rozróżnia mapę geograficzną, polityczną, historyczną |
– interpretuje i wyciąga wnioski z mapy |
– przedstawia elementy historii kartografii
– wyjaśnia zasadę działania i rolę GPS-u we współczesnej lokalizacji przestrzennej |
Rozdział II: Od Piastów do Jagiellonów |
|
1. Mieszko I i chrzest Polski |
– słowiańskie pochodzenie Polaków
– legendarne początki państwa polskiego
– książę Mieszko I pierwszym historycznym władcą Polski
– małżeństwo Mieszka I z Dobrawą
– chrzest Mieszka I i jego znaczenie
– znaczenie terminów: plemię, Słowianie, Piastowie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: plemię, Słowianie
– wie, kto był pierwszym historycznym władcą Polski |
– poprawnie posługuje się terminem: Piastowie
– przytacza przykłady legend o początkach państwa polskiego
– wyjaśnia pochodzenie nazwy „Polska”
– wskazuje na mapie rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiach polskich |
– wyjaśnić okoliczności zawarcia małżeństwa z Dobrawą oraz przyjęcia chrztu przez Mieszka
– wymienia legendarnych protoplastów Mieszka
– przedstawia najważniejsze konsekwencje przyjęcia chrztu
– lokalizuje na mapie Gniezno, Poznań oraz inne główne grody w państwie Mieszka I
– opisuje bitwę pod Cedynią |
– charakteryzuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla państwa polskiego |
– przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich
– określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej
– omawia dokument Dagome iudex |
2. Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski
|
– misja świętego Wojciecha w Prusach
– zjazd gnieźnieński i pielgrzymka cesarza Ottona III
– wojny Bolesława Chrobrego z sąsiadami i przyłączenie nowych ziem
– koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski
– znaczenie terminów: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie
– opisuje wygląd grodu średniowiecznego
– wie, że Bolesław Chrobry był pierwszym królem Polski |
– poprawnie posługuje się terminami: misja, relikwie
– zna wydarzenia związane z datami: 1000, 1025
– charakteryzuje postać św. Wojciecha
– opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej |
– zna wydarzenia związane z datami: 997, 1002–1018
– opisuje przebieg misji św. Wojciecha do Prusów
– przedstawia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego
– wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego |
– wyjaśnia znaczenie wizyty Ottona III w Gnieźnie dla państwa polskiego
– wyjaśnia znaczenie utworzenia samodzielnej metropolii kościelnej
– wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego |
– ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego |
*W średniowiecznym klasztorze |
– zakony chrześcijańskie
– życie w klasztorze
– wpływ zakonów na rozwój średniowiecznego rolnictwa
– rola zakonów w rozwoju wiedzy i średniowiecznego piśmiennictwa
– najstarsze zakony na ziemiach polskich i ich znaczenie |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: duchowieństwo, zakon chrześcijański, mnich, klasztor
– charakteryzuje wygląd mnichów
– opisuje podstawowe zajęcia duchowieństwa zakonnego w średniowieczu |
– poprawnie posługuje się terminami: reguła zakonna, skryptorium, pergamin
– podaje przykłady zakonów
– opisuje życie wewnątrz klasztoru |
– wymienia najstarsze zakony na ziemiach polskich
– wyjaśnia, jak należy rozumieć zasadę obowiązującą benedyktynów módl się i pracuj
– opisuje wygląd średniowiecznych ksiąg
– wyjaśnia, w jaki sposób zakony przyczyniły się do rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich |
– charakteryzuje wkład duchowieństwa w średniowieczną kulturę
– wyjaśnia znaczenie ksiąg i książek dla rozwoju wiedzy i nauki |
– wskazuje przykłady lokalizacji najstarszych budowli zakonnych na ziemiach polskich
– wyjaśnia, jakie są związki między działalnością zakonów a nauką historyczną |
3. Polska Kazimierza Wielkiego
|
– Kazimierz Wielki ostatnim królem z dynastii Piastów
– reformy Kazimierza Wielkiego
– zjazd monarchów w Krakowie – uczta u Wierzynka
– umocnienie granic państwa (Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną)
– utworzenie Akademii Krakowskiej
– znaczenie terminu: uniwersytet |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: uniwersytet
– wyjaśnia, dlaczego historycy nadali królowi Kazimierzowi przydomek „Wielki”
– opisuje wygląd średniowiecznego zamku |
– poprawnie posługuje się terminami: dynastia, uczta u Wierzynka
– zna wydarzenia związane z datami: 1364, 1370
– wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną |
– wymienia główne reformy Kazimierza Wielkiego
– opisuje zjazd monarchów w Krakowie
– wyjaśnia cele oraz znaczenie utworzenia Akademii Krakowskiej
– wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski za panowania Kazimierza Wielkiego |
– charakteryzuje oraz ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego
– argumentuje, dlaczego Kazimierz Wielki stał się wzorem dobrego władcy |
– porównuje politykę prowadzoną przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego
– wyjaśnia znaczenia panowania Kazimierza Wielkiego dla państwa polskiego |
*Rycerze i zamki |
– średniowieczni rycerze i ich rola
– funkcje i wygląd zamków
– od pazia do rycerza
– uzbrojenie rycerskie
– turnieje rycerskie
– kodeks rycerski |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: rycerz, zbroja, herb, zamek
– opisuje wygląd średniowiecznego rycerza |
– poprawnie posługuje się terminami: paź, giermek, pasowanie, kopia, dziedziniec, fosa, baszta, most zwodzony
– wyjaśnia, kto i w jaki sposób mógł zostać rycerzem
– opisuje wygląd średniowiecznego zamku
– charakteryzuje turnieje rycerskie |
– wyjaśnia, w jaki sposób utrzymywali się rycerze
– przedstawia powinności rycerskie
– charakteryzuje kodeks rycerski |
– podaje przykłady zachowanych zamków średniowiecznych w Polsce i w regionie |
– przedstawia przykłady wzorców rycerskich utrwalonych w literaturze i legendach |
4. Jadwiga i Jagiełło – unia polsko-litewska
|
objęcie władzy przez Jadwigę
– zasługi Jadwigi dla polskiej kultury, nauki i sztuki
– przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie
– okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Władysława Jagiełłę
– skutki zawarcia unii polsko-litewskiej
– zagrożenie ze strony Krzyżaków
– znaczenie terminów: unia, Jagiellonowie |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: Jagiellonowie
– wie, kim był Władysław Jagiełło
– wskazuje na mapie państwo polskie oraz obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego |
– poprawnie posługuje się terminem: unia
– zna wydarzenia związane z datami: 1385
– przedstawia główne konsekwencje unii w Krewie |
– opisuje sytuację związaną z objęciem tronu polskiego po wygaśnięciu dynastii Piastów
– przedstawia okoliczności zawiązania unii polsko-litewskiej
– wymienia postanowienia unii w Krewie |
– omawia zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego dla obu państw |
– przedstawia stosunek Litwinów do unii w Krewie
– na podstawie mapy ocenia sytuację geopolityczną w Europie Środkowej po zawarciu unii |
5. Zawisza Czarny i bitwa pod Grunwaldem |
rycerz – cechy charakterystyczne
– postać Zawiszy Czarnego
– bitwa pod Grunwaldem i biorący w niej udział rycerze
– znaczenie terminów: rycerz, miecz, kopia, herb, kodeks honorowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rycerz, miecz, herb
– opisuje wygląd i cechy rycerza |
– poprawnie posługuje się terminami: giermek, kopia, kodeks honorowy
– zna wydarzenia związane z datami: 1410
– charakteryzuje postać Zawiszy Czarnego
– wyjaśnia powiedzenie: polegać jak na Zawiszy |
– charakteryzuje rycerski kodeks honorowy
– przedstawia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
– opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem |
– wyjaśnia, czym zajmuje się heraldyka
– wyjaśnia charakter obyczajowości i kultury rycerskiej
– przedstawia postanowienie pokoju toruńskiego oraz skutki bitwy pod Grunwaldem |
– przedstawia genezę i charakteryzuje różne zakony rycerskie
– podaje przykłady różnych herbów |
6. Mikołaj Kopernik – wielki astronom |
– Mikołaj Kopernik i jego życie
– odkrycie Mikołaja Kopernika i powiedzenie: Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię
– dokonania Kopernika spoza dziedziny astronomii
– znaczenie terminu: astronomia |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: astronom, obserwacje
– wie, kim był Mikołaj Kopernik |
– poprawnie posługuje się terminami: astronomia, diecezje, ekonomia
– wyjaśnia powiedzenie: wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię |
– wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik oraz gdzie znajduje się jego grobowiec
– przedstawia poglądy na temat Ziemi i Układu Słonecznego przed odkryciem Kopernika |
– przedstawia inne dokonania i zainteresowania Mikołaja Kopernika
– wyjaśnia, czym jest nauka i jakie cechy musi spełniać wiedza naukowa
– opisuje, w jaki sposób zrekonstruowano wygląd Mikołaja Kopernika |
– poprawnie posługuje się terminem: układ heliocentryczny
– wyjaśnia, dlaczego najważniejsze dzieło Kopernika zostało potępione przez Kościół |
Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej |
|
1. Jan Zamoyski – druga osoba po królu |
– kariera polityczna Jana Zamoyskiego
– kariera wojskowa Jana Zamoyskiego
– Zamość – miasto renesansowe
– Akademia Zamojska (Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie)
– znaczenie terminów: szlachta, kanclerz, hetman |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: szlachta
– określa epokę, w której żył Jan Zamoyski |
– poprawnie posługuje się terminami: kanclerz, hetman, akademia
– charakteryzuje postać i dokonania Jana Zamoyskiego |
– zna królów Polski: Stefana Batorego i Zygmunta II Augusta
– opisuje państwo polskie rządzone przez szlachtę w XVI w.
– charakteryzuje zabudowę i układ Zamościa
– wyjaśnia słowa Zamoyskiego: Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie |
– wyjaśnia różnice między monarchią dynastyczną a elekcyjną
– przedstawia zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z systemu wolnej elekcji
– wskazuje na mapie Zamość |
– wyjaśnia, jakie cechy powinien mieć mąż stanu
– charakteryzuje Zamość, jako przykład miasta renesansowego |
2. XVII wiek – stulecie wojen |
– potop szwedzki, rola Stefana Czarnieckiego
– obrona Jasnej Góry i rola przeora Augustyna Kordeckiego
– król Jan III Sobieski i jego zwycięstwa nad Turkami
– rola husarii w polskich sukcesach militarnych
– znaczenie terminów: potop szwedzki, husaria, wielki wezyr, odsiecz |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, husaria, Jasna Góra
– opisuje wygląd i uzbrojenie husarii |
– poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, wielki wezyr, odsiecz
– zna wydarzenia związane z datami: 1655–1660, 1683
– wskazuje na mapie granice Rzeczypospolitej oraz jej sąsiadów
– zna postaci: Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski, oraz ich dokonania |
– przedstawia przebieg potopu szwedzkiego i przełomowej obrony Jasnej Góry
– wskazuje na mapie: Szwecję, Jasną Górę, Turcję, Chocim, Wiedeń
– wyjaśnia powiedzenie: Polska przedmurzem chrześcijaństwa |
– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie potopu szwedzkiego
|
– wyjaśnia, dlaczego wojny XVII wieku przyczyniły się do osłabienia Rzeczypospolitej |
*Czasy stanisławowskie |
ideały epoki oświecenia
– dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie
– kultura doby stanisławowskiej oraz jej przedstawiciele
– zabytki budownictwa i architektury polskiej 2. poł. XVIII w. |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: encyklopedia, edukacja, reformy
– wyjaśnia, w jakim celu wprowadzane są reformy państwa |
– poprawnie posługuje się terminami: Szkoła Rycerska, kadet, mecenas, obiady czwartkowe
– wymienia zasługi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– wyjaśnia, dlaczego Dzień Edukacji Narodowej jest współcześnie obchodzony 14 października |
– charakteryzuje sytuację państwa polskiego w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
– przedstawia najwybitniejszych twórców doby stanisławowskiej oraz ich dokonania |
– wskazuje przykłady zabytków doby oświecenia w kraju i w regionie
– wyjaśnia, dlaczego oświecenie było nazywane „wiekiem rozumu”
– wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla państwa polskiego |
– wyjaśnia kontrowersje w ocenie panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– proponuje własne reformy w państwie oraz edukacji i wyjaśnia ich celowość |
3. Tadeusz Kościuszko na czele powstania |
– sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII w.
– Konstytucja 3 maja
– rozbiory Rzeczypospolitej przez Rosję, Prusy i Austrię
– dowództwo Tadeusza Kościuszki w powstaniu w 1794 r.
– bitwa pod Racławicami i rola kosynierów
– klęska powstania i III rozbiór Rzeczypospolitej
– znaczenie terminów: rozbiory, konstytucja, powstanie, kosynierzy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rozbiory, powstanie
– wymienia państwa, które dokonały rozbiorów
– przedstawia cel powstania kościuszkowskiego |
– poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, kosynierzy
– zna wydarzenia związane z datami: 3 maja 1791 r., 1794, 1795
– charakteryzuje postać i dokonania Tadeusza Kościuszki |
– charakteryzuje postać i dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– przedstawia znaczenie uchwalenia Konstytucji 3 Maja
– opisuje przebieg powstania kościuszkowskiego |
– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja została ogłoszona świętem narodowym
– charakteryzuje program polityczno-społeczny Tadeusza Kościuszki
– wyjaśnia przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego |
– wyjaśnia przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej szlacheckiej
– podaje przykłady i ocenia różne postawy Polaków w okresie rozbiorów (w tym |
4. Józef Wybicki i hymn Polski |
– losy Polaków po upadku Rzeczypospolitej
– Legiony Polskie we Włoszech i panujące w nich zasady
– generał Jan Henryk Dąbrowski i jego rola w utworzeniu Legionów Polskich
– Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego
– znaczenie słów Mazurka Dąbrowskiego
– Mazurek Dąbrowskiego hymnem Polski
– znaczenie terminów: emigracja, legiony, hymn państwowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: hymn państwowy
– zna nazwisko autora hymnu państwowego
– potrafi objaśnić pierwszą zwrotkę i refren hymnu |
– poprawnie posługuje się terminami: emigracja, legiony
– zna wydarzenia związane z datą: 1797
– charakteryzuje postaci oraz dokonania gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego |
– przedstawia sytuację narodu polskiego po III rozbiorze
– opisuje Legiony Polskie we Włoszech oraz panujące w nich zasady
– wie, kiedy Mazurek Dąbrowskiego został polskim hymnem narodowym |
– przedstawia dalsze losy Legionów Polskich we Włoszech
– wyjaśnia, dlaczego Polacy zaczęli tworzyć legiony polskie u boku Napoleona |
– charakteryzuje postać Napoleona Bonaparte
– ocenia, czy Napoleon spełnił pokładane w nim przez Polaków nadzieje |
5. Romuald Traugutt i powstanie styczniowe |
– Romuald Traugutt – życie przed wybuchem powstania styczniowego
– branka i wybuch powstania styczniowego
– wojna partyzancka
– funkcjonowanie państwa powstańczego
– Romuald Traugutt dyktatorem powstania
– represje po upadku powstania styczniowego
– znaczenie terminów: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: zabory, zabór rosyjski, wojna partyzancka
– wyjaśnia, dlaczego Polacy zorganizowali powstanie
– charakteryzuje taktykę walki partyzanckiej |
– poprawnie posługuje się terminami: działalność konspiracyjna, branka, dyktator, zesłanie
– zna wydarzenia związane z datami: 1863–1864
– pokazuje na mapie zasięg zaboru rosyjskiego
– charakteryzuje postać i dokonania Romualda Traugutta |
– charakteryzuje sytuację narodu polskiego w zaborze rosyjskim
– wyjaśnia, dlaczego Polacy prowadzili działalność konspiracyjną
– opisuje charakter i przebieg powstania styczniowego
– przedstawia skutki powstania |
– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego
– wyjaśnia, dlaczego powstanie styczniowe upadło
– ocenia postawę Polaków pod zaborem rosyjskim |
– porównuje powstanie styczniowe z innymi powstaniami
– przedstawia różne metody walki o polskość |
6. Maria Skłodowska-Curie – polska noblistka |
– edukacja Marii Skłodowskiej-Curie na ziemiach polskich
– tajne nauczanie i Latający Uniwersytet
– kariera naukowa Marii Skłodowskiej-Curie
– Nagrody Nobla przyznane Marii Skłodowskiej-Curie
– polscy nobliści
– znaczenie terminów: tajne nauczanie, Nagroda Nobla, laureat |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: tajne nauczanie, laureat, Nagroda Nobla
– wyjaśnia, dlaczego Polacy nie mogli odbywać edukacji w języku polskim |
– poprawnie posługuje się terminami: Uniwersytet Latający
– charakteryzuje, na czym polegało tajne nauczanie
– charakteryzuje postać Marii Skłodowskiej-Curie
– wymienia, za jakie dokonania Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla |
– porównuje szkolnictwo XIX-wieczne i współczesne
– wyjaśnia, jak funkcjonował Uniwersytet Latający
– wyjaśnia, dlaczego M. Skłodowska-Curie musiała wyjechać do Francji
– przedstawia dokonania M. Skłodowskiej-Curie i wyjaśnia, za co została uhonorowana Nagrodą Nobla |
– wymienia innych polskich laureatów Nagrody Nobla
– opisuje swoją ulubioną dziedzinę naukową i jej wybitnego przedstawiciela
– wyjaśnia rolę nauki w rozwoju cywilizacyjnym |
– opisuje działalność Marii Skłodowskiej-Curie podczas I wojny światowej |
Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce |
1. Józef Piłsudski i niepodległa Polska |
– działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową
– udział Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej
– odzyskanie niepodległości przez Polskę
– walki o ustalenie granic II Rzeczypospolitej i Bitwa Warszawska
– Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa
– Narodowe Święto Niepodległości
– znaczenie terminów: II Rzeczpospolita, Naczelnik Państwa |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: II Rzeczpospolita
– wskazuje na mapie obszar II RP
– wie, kiedy i z jakiej okazji obchodzimy święto państwowe w dniu 11 listopada |
– poprawnie posługuje się terminami: I wojna światowa, Naczelnik Państwa
– zna wydarzenia związane z datami: 1914–1918; 11 listopada 1918 r., 15 sierpnia 1920 r.
– charakteryzuje postać Józefa Piłsudskiego |
– charakteryzuje działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową
– wyjaśnia sytuację państw zaborczych po wybuchu I wojny światowej
– przedstawia udział Legionów Polskich w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej
– wyjaśnia, dlaczego dzień 11 listopada został ogłoszony świętem państwowym
– wyjaśnia rolę Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości i budowie państwa polskiego |
– opisuje trudności polityczne w odbudowie państwa polskiego
– ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej
– wyjaśnia, dlaczego w rocznicę Bitwy Warszawskiej Wojsko Polskie obchodzi swoje święto
– omawia wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie się granic II Rzeczypospolitej |
– wyjaśnia sytuację geopolityczną w Europie powstałą w wyniku I wojny światowej |
*Bitwa
Warszawska |
– Rosja Sowiecka i komunizm
– wojna polsko-bolszewicka
– Bitwa Warszawska i jej legenda
– 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego |
– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: II RP, ułani
– przedstawia głównodowodzącego wojsk polskich w bitwie pod Warszawą
– odpowiada, jaki był wynik Bitwy Warszawskiej |
– poprawnie posługuje się terminami: komunizm, bolszewicy, cud nad Wisłą
– zna wydarzenie związane z datą: 15 sierpnia 1920 r.
– wyjaśnia, dlaczego 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego |
– wyjaśnia genezę wojny o wschodnią granicę II RP
– omawia przebieg wojny polsko-bolszewickiej
– ocenia postawę ludności polskiej wobec sowieckiego zagrożenia
– charakteryzuje mit „cudu nad Wisłą” |
– wyjaśnia, jakie czynniki złożyły się na sukces wojsk polskich w wojnie z Rosją Sowiecką |
– wyjaśnij, kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji
– podaje przykłady współcześnie istniejących krajów komunistycznych oraz opisuje życie ich mieszkańców |
2. Eugeniusz Kwiatkowski i budowa Gdyni |
– problemy odrodzonej Polski
– zaślubiny Polski z morzem
– zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego na polu gospodarczym – budowa portu w Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy
– Gdynia polskim „oknem na świat”
– znaczenie terminów: eksport, okręg przemysłowy |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: port, przemysł, minister, bezrobocie
– wskazuje na mapie Polski Gdynię
– wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim „oknem na świat” |
– poprawnie posługuje się terminami: eksport, import, okręg przemysłowy
– charakteryzuje postać Eugeniusza Kwiatkowskiego
– wskazuje na mapie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego |
– opisuje trudności gospodarcze i ustrojowe w odbudowie państwa polskiego
– przedstawia dokonania Eugeniusza Kwiatkowskiego |
– wyjaśnia, w jaki sposób rozwój gospodarczy wpływa na sytuację obywateli |
– wyjaśnia rolę potencjału gospodarczego państwa we współczesnym świecie
– wymienia najważniejsze ośrodki przemysłowe współczesnej Polski |
3. Zośka, Alek i Rudy – bohaterscy harcerze |
– sytuacja społeczeństwa polskiego pod niemiecką okupacją
– Szare Szeregi (Zośka, Alek, Rudy)
– akcja pod Arsenałem
– batalion „Zośka” w powstaniu warszawskim
– powstanie warszawskie jako wyraz patriotyzmu młodego pokolenia
– znaczenie terminów: okupacja, łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: okupacja
– wie, kiedy i gdzie wybuchła II wojna światowa
– opisuje sytuację narodu polskiego pod niemiecką okupacją |
– poprawnie posługuje się terminami: łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi
– zna wydarzenia związane z datami: 1 września 1939 r., 1 sierpnia 1944 r.
– charakteryzuje postaci Zośki, Alka i Rudego |
– opisuje najważniejsze akcje Szarych Szeregów, w tym akcję pod Arsenałem
– ocenia postawę młodzieży polskiej pod okupacją |
– charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego
– przedstawia politykę okupantów wobec Polaków (mord katyński) |
– podaje przykłady udziału żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej
– przedstawia przebieg powstania warszawskiego |
4. Pilecki i Inka – „żołnierze niezłomni” |
– polityka Niemiec wobec ludności żydowskiej
– obozy koncentracyjne
– raporty Witolda Pileckiego
– represje komunistów i śmierć Witolda Pileckiego
– polityka komunistów wobec polskiego podziemia
– postawa Danuty Siedzikówny, ps. Inka
– znaczenie terminów: obozy koncentracyjne, „żołnierze niezłomni” |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: obozy koncentracyjne
– opisuje politykę Niemiec wobec ludności żydowskiej
– wyjaśnia, kto objął rządy w państwie polskim po zakończeniu II wojny światowej |
– poprawnie posługuje się terminem: „żołnierze niezłomni”
– zna zbrodnie niemieckie popełnione na Żydach
– charakteryzuje postaci Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny
– wyjaśnia, dlaczego dla wielu Polaków wojna się nie zakończyła
– wyjaśnia pojęcie: „żołnierze niezłomni” |
– charakteryzuje postać i działalność Witolda Pileckiego
– opisuje represje komunistów wobec zwolenników prawowitych władz polskich
– ocenia postawę Danuty Siedzikówny, ps. Inka |
– wyjaśnia, dlaczego państwo polskie znalazło się po II wojnie światowej w sowieckiej strefie wpływów
– charakteryzuje działalność partyzantki antykomunistycznej
– wyjaśnia dramatyzm wyboru postaw przez obywateli wobec państwa polskiego po II wojnie światowej |
– wyjaśnia pojęcie: „suwerenność”
– wyjaśnia pojęcie: „żelazna kurtyna” oraz jego genezę
– charakteryzuje postać i działalność Ireny Sendlerowej
– wymienia największe niemieckie obozy koncentracyjne |
5. Jan Paweł II – papież pielgrzym |
– opozycyjna rola Kościoła w czasach komunizmu
– wybór Karola Wojtyły na papieża
– pielgrzymki papieża do ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!)
– wsparcie Kościoła dla Polaków protestujących przeciw rządom komunistów
– Jan Paweł II jako papież pielgrzym
– znaczenie terminów: papież, konklawe, kardynał, pontyfikat |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: papież
– wie, kim był Karol Wojtyła
– podaje miasto, w którym urodził się Karol Wojtyła |
– poprawnie posługuje się terminami: konklawe, kardynał, pontyfikat
– charakteryzuje rolę papieża jako przywódcy Kościoła katolickiego oraz jako autorytetu moralnego dla wiernych
– wyjaśnia, dlaczego Jan Paweł II był darzony wielkim szacunkiem |
– opisuje sytuację społeczeństwa polskiego w czasach PRL
– charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w czasach komunizmu |
– wyjaśnia znaczenie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do kraju dla społeczeństwa polskiego |
– wyjaśnia znaczenie słów Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! |
6. „Solidarność” i jej bohaterowie |
– kryzys PRL w latach 70. XX w.
– działalność opozycyjna
– strajki robotnicze i powstanie NSZZ „Solidarność”
– bohaterowie „Solidarności” – Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Jerzy Popiełuszko
– wprowadzenie stanu wojennego i represje przeciwko opozycji
– przełom 1989 r. i upadek komunizmu
– znaczenie terminów: strajk, związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół |
– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: demokracja, strajk
– wie, jak się nazywał pierwszy przywódca związku zawodowego „Solidarność” i późniejszy prezydent |
– poprawnie posługuje się terminami: związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół
– zna wydarzenia związane z datami: sierpień 1980, l989
– wyjaśnia, dlaczego w 1980 r. doszło do masowych strajków robotniczych
– zna głównych bohaterów „Solidarności” – Lecha Wałęsę, Annę Walentynowicz, Andrzeja Gwiazdę, Jerzego Popiełuszkę |
– opisuje okoliczności zawiązania związku zawodowego „Solidarność”
– przedstawia główne postulaty „Solidarności”
– wymienia ograniczenia, z jakimi wiązało się wprowadzenie stanu wojennego
– wyjaśnia symbolikę Okrągłego Stołu |
– wskazuje różnice polityczne między czasami komunizmu a wolną Polską
– podaje przykłady protestów Polaków przeciwko władzom komunistycznym
– wyjaśnia, jaką rolę odegrał stan wojenny |
– opowiada o rywalizacji między Związkiem Sowieckim a Zachodem
– wyjaśnia znaczenie i skutki rozmów Okrągłego Stołu |